Kurs ishi mavzu: Tafakkurida buzilishlari mavjud bemorlar psixologiyasi Ilmiy raxbar : Alijonov Nurbek 2023 mundarija kirish I bob. Tafakkurni o‘rganishning ijtimoiy psixologik muammolari

II BOB. TAFAKKUR BUZILISHLARINI OLDINI OLISH VA TAFFAKUR RIVOJLANISHINI EMPIRIK TADQIQ QILISH


2.1. Tafakkur rivojlanishini kichik maktab o‘quvchilarida tadqiq etilishi


Kichik maktab yoshi o‘quvchilarida tafakkurni rivojlantirish orqali ularda dunyoqarashini yanada kengaytirish, ijodkorligini oshirish orqali intelektual salohiyatini oshirish va kelgusida tafakkur buzilishlarini oldini olish mumkin deb qoyilgan farazdan kelib chiqqan holda tadqiqotni Farg‘ona viloyati Farg‘ona shahar xalq ta’limi bo‘limi tasarrufidagi 86-sonli maxsus maktabining 4-sinf o‘quvchilarida olib borildi. Tadqiqotda 14 nafar respondent qatnashdi. Tadqiqotning amaliy qismida shaxs ijodkorligini Torres metodikasidan foydalanildi. Quyidagi 1-jadvalda shaxs ijodkorligini 4 yo‘nalishini o‘rganish boyicha Torres metodikasining 4-sinf o‘quvchilaridan olingan natijalar tahlili tayon etilgan.
1-jadval

Torres metodikasining 4-sinf o‘quvchilaridan olingan natijalar tahlili
4-sinf o‘quvchilari	Past	O‘rta	Yuqori	Jami
	5	9	-	14

Torres metodikasining 4-sinf o‘quvchilaridan olingan natijalar Qiz bola va O‘g‘il bola jinsi tahlili
4-sinf o‘quvchilari	Past		O‘rta		Yuqori		Jami
	O‘g‘il bola	Qiz bola	O‘g‘il bola	Qiz bola	O‘g‘il bola	Qiz bola	O‘g‘il bola	Qiz bola
	3	2	5	4	-	-	8	6
Jami:

Olingan natijalar quydagi diagrammada berilgan 1-diagramma



Torres metodikasini o‘gil bolalar va qiz bolalardagi natijalari quyidagi diagrammada va yuqoridagi jadvalda berilgan .





Biz tadqiqot ishimizni maxsus maktab o‘quvchilarida oldik natijalarni bayon etdik ularda tug‘ma aqlipastlik mavjudligini inobatga olgan xolda 6 yoshli sog‘lom bolalar uchun mo‘ljallangan metodikani biz 10 yoshli nosog‘lom bolalarda olib bordik chunki ularning tafakkur jarayonlaridagi tug‘ma buzilishlari informatsiyalarni yaxshi qabul qila olmasliklari bosh miya po‘stlog‘ini neyoriy holatda emasligi bunga sabab bo‘ldi . Bunday bolalarda ijodiy tafakkuri bilan yondashish orqali oz bo‘lsada fikr yuritishga undash mumkin , natijalar qiz bolalarga qaraganda o‘g‘il bolalarda biroz baland chiqdi bundan xulosa qilish mumkinki , jinsiy tafavvut mavjud .


Xulosa
Biz kreativlikning tizimlilik tuzilishidan kelib chiqib, unga shaxsning o`ta intellektual-evristik jihati sifatida emas, balki shaxsni qadrlovchi, tabaqalashtirilgan ta`lim sifatida qaraymiz.
Biz tadqiqot ishimizni maxsus maktab o‘quvchilarida oldik natijalarni bayon etdik ularda tug‘ma aqlipastlik mavjudligini inobatga olgan xolda 6 yoshli sog‘lom bolalar uchun mo‘ljallangan metodikani biz 10 yoshli nosog‘lom bolalarda olib bordik chunki ularning tafakkur jarayonlaridagi tug‘ma buzilishlari informatsiyalarni yaxshi qabul qila olmasliklari bosh miya po‘stlog‘ini neyoriy holatda emasligi bunga sabab bo‘ldi . Bunday bolalarda ijodiy tafakkuri bilan yondashish orqali oz bo‘lsada fikr yuritishga undash mumkin , natijalar qiz bolalarga qaraganda o‘g‘il bolalarda biroz baland chiqdi bundan xulosa qilish mumkinki , jinsiy tafavvut mavjud .
Turli xildagi tafakkur buzilishlaridan dastlab, masalan, shizofreniyada uchraydigan kuruk, maxmadonalikni, go‘yo donishmandlikni aytib utish kerak. Bu shundan iboratki, bemor mutlaqo mazmunsiz va «tuzsiz» muxokamalarni to‘g‘ri, biroq, oxiri tugamaydigan dabdabali so‘z libosiga uraydi.
Tafakkur buzilishlariga yana epilepsiya bilan og‘rigan shaxslarga xos bo‘lgan fikrlashdagi ortiqcha tafsilotlar kiradi. Bunda bosh miya po‘stlogidagi asosiy fiziologik jarayonning kechishidagi inertlik va differeniiatsiyaning buzilishi yaqqol yuzaga chiqdi. Tafakkurning bog‘lanmasligi tafakkur uzilishiga tashkil jihatdan uxshash bo‘lib, bunda bemor qisman qabul qilib, umumlashtirilgan mantikqiy xulosa chiqarish qobiliyatini yo‘qotadi. Masalan, bemor soatga qarab, soat va daqiqada strelka (mil)larining qayerda turganini to‘g‘ri aytib beradi, biroq, soat necha bo‘lganini aytib bera olmaydi. Perseveratsiya — bir marta aytilgan fikrni bir xil tarzda tashqi ta’sirotlarga, yoki xech qanday sababsiz, bir xil tarzda takrorlanishidir. Perseveratsiyalar bosh miyaning qoldiq, organik zararlanishida ko‘riladigan tafakkur buzilishiga kiradi. Masalan, bemordan: «Ismingiz nima?» — deb so‘ralganda u: «To‘lqin Imomovich Normurodov», deb javob beradi. Yana savol: «Qayerda tugilgansiz?» Javob: «To‘lqin Imomovich Normurodov». Savol: «yoshingiz nechada?» Javob: «To‘lqin Imomovich Normurodov» va hakazo. Miyadan ketmaydigan g‘oyalar— shunday fikrlardirki, kishi garchi ulardan kutulishni istasa xam qutula olmaydi. Masalan, dazmolning tokka ulanganligi xaqidagi fikr sog‘lom odamda xam paydo bo‘lishi mumkin, lekin bu fikr dazmolni tokdan sug‘urilganligini eslasa yoki bunga ishonch xosil qilsa yo‘qoladi. Miyadan ketmaydigan fikr esa sog‘lom kishilardagi shubxalanishdan farqdi ularoq kishi bu fikrning asossizligiga ishonch xosil qilganda xam yuqolmaydi. O‘ta qimmatli g‘oyalar — kishi ongida emotsional, aniq, rang-barang fikrlar ustun bo‘lsa, shu xaqida so‘z yuritilali. Odatda bu fikrlar bema’ni tabiatli bo‘lmaydi, lekin bemor unga shunday katka axamiyat beradiki, ular aslida bunga arzimaydi. Masalan, xafalik xissi shu qadar kuchli axamiyatga, dil ogrishi shu qadar kuchli xisga ega bo‘ladiki, u kishi ongida xukmron bo‘lib qoladi. Bemor boshqa xech narsa xaqida o‘ylay olmaydi, u atro(1)da ro‘y berayotgan narsalarga o‘ziga yetgan alam nuqtai nazaridan qaraganda, uning fikri-yodi, birdan-bir maqsadi — qasos olishga qaratilgan bo‘ladi.
Aqlpastlik — tafakkurning buzilishi bo‘lib, bunda odamning xodisalar o‘rtasidagi bog‘lanishni tushunish qobiliyati pasayib ketadi, asosiy narsani ikkinchi darajali narsadan farq, qilish qobiliyati yo‘qoladi, odam o‘z fikrlari. yurish-turishiga tanqidiy ko‘z bilan qaray olmaydigan bo‘lib qoladi, xotirasi pasayadi, bilim va tasavvurlarining zabirayem kamayib ketadi. Aqlpastlikning ikkita turi tafovut qilinadi: tugma aqlpastlik va turmushda orttirilgan aqlpastlik. Tug‘ma aqlpastlik asosida bolaning ona qornida zararlanishi yoki juda go‘daklik davrida kasal bo‘lib qolishi natijasida miyasining yetarlicha rivojlanmay qolishi yotadi
TAVSIYALAR
1.Tafakkurni rivojlantiruvchi mashqlarni bajarish.
2. Krossword va turli boshqotirmalarni ishlash.
3. O‘yin faoliyatini o’rgatish va uni rivojlantirish
4.Tashqi dunyo bilan tanishish va nutqni rivojlantirish.
5. Badiiy estetik tarbiya va rivojlanish.
6. To’g’ri tovush talaffuzini rivojlantirish.
7. Badiiy adabiyotlar bilan tanishish.
8. Elementar matematik tushunchalarni ishlab chiqish.
9. Jismoniy harakatlar bilan ko’proq shug’ullanish