Kurs ishi topshiriqlari «Og’ir rangli metallar metallurgiyasi» fanidan

Metallurgik hisoblashlar

1. 
   Sulfidli mis boyitmasini ratsional tarkibini hisoblash..................13
   
2. 
   Chang miqdorini hisoblash...........................................................14
   
3. 
   Shteynni hisoblash........................................................................16
   
4. 
   Gazlarni hisoblash........................................................................17
   
5. 
   Tashlanma toshqolni hisoblash .................……………….....…...17
   
6. 
   KMEP material balansi ............. ………………………...…....…20
   
7. 
   KMEP issiqlik balansi ............. ………………………...…....…..21
   

III. Texnologik xavfsizlik..........................................................................24
Xulosa...................................................................................................25
Foydalanilgan adabiyotlar.................................................................26
Kirish
Mis belgisi - Cu, davriy sistemaning II guruh kimyoviy elementi, Cu (lot. Cuprum), tartib raqami 29, atom massasi 63,546, zichligi 8,920 g/sm³, t_suyuq= 1083⁰C; t_qayn=2540⁰C; qizil rangli kubik kristallik metall, issiqlik va elektr o‘tkazuvchanligi katta; havoda oksidlanib qopayadi, nam havoda gidroksikarbonat hosil bo‘lgani uchun ko‘karadi; kislotalarda va ammiakda erib, tuzlap hosil qiladi. Misdan kimyoviy apparaturalar (issiqlik almashgichlar, muzlatkichlar, plazmatron detallari va boshqalar) tayyorlanadi. Misning 30% dan ortig‘i sanoatda mis qotishmalari sifatida ishlatiladi.
Uning 250 dan ortiq minerallari mavjud. Mis rudalari odatda tabiatda oz miqdorda tabiiy, oksidlangan, oltingugurtli va murakkab shakllarda uchraydi. Uni sof yoki aralash holda topish mumkin. U xalkoporit (mis, temir, oltingugurt mineral) va bornit mineral rudalaridan eritish, yuvish va elektroliz usullari bilan ishlab chiqariladi. Uning eng muhim manbai xalkoporit minerallaridir. Misning oksidlangan rudalari atakamit, azurit, xrizoxol, kuprit, malaxit, melakonit; sulfidli rudalar enargit, bornit, pirit va tedraedrit deb nomlangan. U toshlar, tuproq, dengiz o’simliklarining kullari, dengiz merkanlari, okean balchig’i, daryo qumi kabi joylarda uchraydi.Bugungi kunda 400 dan ortiq mis qotishmalaridan foydalanilmoqda. Guruch va bronza qotishmalari ayniqsa zargarlik buyumlarida keng qo’llaniladi. Tangalarni ishlab chiqarishda bronza, nikel va alyuminiy qotishmalaridan ham foydalaniladi. Eng muhim xususiyatlar juda yuqori issiqlik va elektr o’tkazuvchanligi, ishqalanish va korroziyaga chidamli tuzilishi va materialdan tortib olish va zarb qilish qobiliyati deb hisoblash mumkin. Shu sababli mis ko’plab qotishmalarning qurilish materiali bo’lib kelgan. Xlorid kislota, nitrat kislota va sulfat kislota kabi kislotali moddalar bilan reaksiyaga kirishadi Asosiy minepallari xalkozin – Cu₂S, xalkopirit – CuFeS_2, Kuprit – Cu₂O va malaxit – Cu₂[CO₃]₂[OH]₂ lardir. Tabiatda sof metall holida va oltingugurt (sulfidlap) hamda kislorod bilan birikma holida uchraydi.