Kurs ishi topshiriqlari «Og’ir rangli metallar metallurgiyasi» fanidan

II. Metallurgik hisoblashlar
2.1 Sulfidli mis boyitmasini ratsional tarkibini hisoblash

CuFeS₂ tarkibida misning miqdori:

25*0.9=22.5kg
CuFeS₂ tarkibida temiming miqdori:
55,85*22.5/63.54=19.776kg
CuFeS₂ tarkibida oltingugurtning miqdori:
64,12*22.5/63.54=22.705kg
Tekshirish:22.5+19.776+22.705=64.981
Kovelin (CuS) miqdori:
22.5*95.6/63.54*0.1=3.385kg
CuS tarkibida misning miqdori:
25*0.1=2.5kg
CuS tarkibida oltingugurtning miqdori:
2.5*32.06/63.54=1.261kg
Tekshirish:
2.5+1.261=3.385 kg
Pirit (FeS₂) tarkibida temiring miqdori:
10.034*55.85/64.12=8.739kg
FeS2 tarkibida oltingugurtning miqdori:
28-1.0343-18.618=8.3477kg
Fe₂O₃ tarkibida temiming miqdori:
30-19.776-8.739=1.485kg
Fe₂O₃ tarkibida kislorodning miqdori:
48*1.485/111.7=0.638
Tekshirish:
0.338+1.485=2.123kg
CaO miqdori 1.5kg.
SiO₂ miqdori
5kg
Hokazolar:4.5kg

Mis boyitmasining ratsional tarkibi (1-Jadval)

N	Birikmalar	Miqdor	Cu	Fe	S	SiO2	O2	CaO	Bosh
1	CuFeS2	64.981	22.5	19.776	22.705
2	CuS	3.761	2.5		1.261
3	FeS2	18.773		8.739	10.034
4	Fe2O3	2.123					0.638
5	SiO2	5				5
6	CaO	1.5						1.5
7	Boshqalar	4.5							4.5
	Jami	100	25	30	34	5	0.638	1.5	4.5

2.2 Chang miqdorini hisoblash
Zavod m a’lumotlariga ko‘ra, muallaq eritish amaliyotida misning changga o‘tish foizi 0,8-1,0% ni tashkil etadi. U 1,0 % ga teng deb qabul qilinadi. Shuningdek, changga boshqa elementlaming olib ketilishi 1% deb qabul qilinadi. . Changning foizlik tarkibi quruq tarkibiga mos tushadi.Jarayonga keltiriluvchi boyitmaning foizlik tarkibi eritishgacha boigan boyitmaning foizlik tarkibiga teng.
Boyitmaning har bir birikma miqdoridan shu komponentning changga olib ketilgan miqdorini ayirib, jarayonda ishtirok etuvchi tarkibi va miqdori olinadi.


Chang miqdori (2-Jadval)

N	Birikmalar	Miqdor	Cu	Fe	S	SiO2	O2	CaO	Bosh
1	CuFeS2	0.64981	0.225	0.19776	0.22705
2	CuS	0.03761	0.25		0.01261
3	FeS2	0.18773		0.08739	0.1034
4	Fe2O3	0.02123		0.01485			0.00638
5	SiO2	0.05				0.05
6	CaO	0.015						0.015
8	Boshqalar	0.04							0.04
	Jami	1.00	0.3	0.3	0.34	0.05	0.00638	0.015	0.04

Chang miqdorini hisobga olganda boyitma miqdori (3-Jadval)

N	Birikmalar	Miqdor	Cu	Fe	S	SiO2	O2	CaO	Bosh
1	CuFeS2	64.331	22.275	19.578	22.477
2	CuS	3.723	2.475		1.248
3	FeS2	18.585		8.651	9.933
4	Fe2O3	2.101		1.47			0.631
5	SiO2	4.95				4.95
6	CaO	1.485						1.485
7	Boshqalar	4.455							4.455
	Jami	99	24.75	29.699	33.658	4.95	0.631	1.485	4.455

2.3 Shteynni hisoblash
Zavod m a’lumotlaridan kelib chiqib, eritishda misning shteynga ajralish darajasi 97% deb qabul qilinadi.A jralish darajasining ko‘rsatkichini U bilan belgilab, professor V .I.Sm irnov tak lif qilgan quyidagi formula orqali hisoblab topish mumkin: U =(a-bsh)/a-100-yBunda: a - ruda, boyitma, xomashyo tarkibida misning tarkibi, %;
b - 1 t ashyoni qayta ishlashda ajralib chiqadigan toshqol miqdori. Amaliyotda bu son 0,5-0,8 tonnani tashkil etadi;
sh - misning toshqoldagi tarkibi. Bunda shteyn tarkibidagi misning foiziga nisbatan 0,01 ga teng bo'ladi, ya’ni 30 foizli misning shteynini olsak, 30 0,01=0,3 %;
у - kuyindi, ya’ni eritish paytida ushlab bo'lmaydigan qaytmas chang.
Professor V. I. Smimovning fikricha, bu u = 0,5%dan ortmasligi kerak.
Hisoblash tarkibida Cu - 40%li misi bo'lgan shteyn olishga qaratilgan. Unda shteyn tarkibida mis miqdori 100 kg boyitmadan 25 *0.97=24.25kg
100 kg quruq boyitmaga mos keluvchi shteyn miqdori:
24.25*100/40=60.625kg
Zavoddan olingan ma’lumotlarga ko'ra, shteyn tarkibi quyidagicha: Cu-40%; S - 25%; Fe - 29% va hokazo. Shteynning tarkibida mis xalkozin
Cu2S miqdori 24.25*159.14/127.08 =30.367kg (50.028%)
Cu2S dagi S miqdori 30.367*32.06/159.14=6.117kg (10.028%)
FeS dagi S miqdori 25-10.028=14.972% 14.91*60.625/100=9.076kg
FeSmiqdori 9.076*87.91/32.06=24.886kg (41.052%)
FeS dagi Fe miqdori24.886*55.85/87.91=15.81kg (26.08%)
Fe3O4 dagi Fe miqdori 29-26.08=2.92%
2.92*60.625/100=1.77kg
Fe3O4 miqdori 231.55*1.77/167.55=2.446kg (4.035%)
Fe3O4 dagi O2 miqdori 2.446*64/231.55=0.676kg (1.115%)
Shteynning ratsional tarkibi va miqdori (4-Jadval)

Birik	Cu		Fe		S		O2		Hokazo		Miqdori
	kg	%	Kg	%	kg	%	kg	%	kg	%	kg	%
Cu2S	24.25	40			6.117	10.028					30.367	50.0
FeS			15.81	26.08	9.076	14.972					24.886	41
Fe3O4			1.77	2.92			0.676	1.115			2.446	4.03
Hokazo									2.926	4.885	2.926	4.88
Jami	24.25	40	17.58	29	12.428	25	0.676	1.115	2.926	4.885	60.625	100