Kurs ishining dolzarbligi

I BOB. MAKROSLAR. C++ DASTURLASH TILIDA FUNKSIYALARNI YARATISH VA ULARDAN FOYDALANISH
1.1.Makroslar: Makros ta’rifiga ko‘ra bir jumlani ikkinchi jumla bilan almashtirishdir. Makroslar ko‘pincha makrota’rif deb ham ataladi. Eng sodda makrota’rif # define identifikator almashtiruvchi satr. Bu direktiva yordamida foydalanuvchi asosiy turlar uchun yangi nomlar kiritishi mumkin. Masalan: # define real long double Dastur matnida long double turidagi o‘zgaruvchilarni real sifatida ta’riflash mumkin. Parametrli makrota’riflardan foydalanish yanada kengroq imkoniyatlar yaratadi: # define nom (parametrlar ro‘yxati) almashtiriluvchi_qator Bu yerda nom – makros nomi. Parametrlar ro‘yxati – vergul bilan ajratilgan identifikatorlar ro‘yxati. Makrota’rifning klassik misoli :
# define max (a,b) (aBu makrosdan foydalangan kompliyator max(a,b) ifodani (xYana bitta misol:
#define ABS(x) (xMisol uchun dasturdagi ABS(E-Z) ifoda (E-Z<0 ? (E-Z):EMakroslarning funksiyadan farqi. Funksiya dasturda bitta nusxada bo‘lsa, makros hosil qiluvchi matnlar makros har gal chaqirilganda dasturga joylashtiriladi. Funksiya parametrlar spesifikasiyasida ko‘rsatilgan turlar uchun ishlatiladi va konkret turdagi qiymat qaytaradi. Makros har qanday turdagi parametrlar bilan ishlaydi. Hosil qilinayotgan qiymat turi faqat parametrlar turlari va ifodalarga bog’liq. Makrojoylashlardan to‘g’ri foydalanish uchun almashtiriluvchi satrni qavsga olish foydalidir. Funksiyaning haqiqiy parametrlari bu ifodalardir, makros argumentlari bo‘lsa vergul bilan ajratilgan leksemalardir. Argumentlarga makro-kengaytirishlar qo‘llanmaydi.¹
1.2.Qism dasturlar: C++dasturlash tilida dastur tuzish vaqtida ma’lum bir jarayonlar bir necha marta bajarilishini yoki bir necha marta murojaat qilish mumkin.
Dasturlash tillari tarkibida bir necha marta bajarish kerak bo‘lgan jarayinlarni bir marta tasvirlab keyin shu dasturga murojaat qilish imkoniyati mavjud.
Dasturlash tillari tarkibida bir necha marta bajarilishi mumkin bo‘lgan holatlarni qism dastur sifatida e’lon qilish va kerakli joyga shu qism dasturga murojaat qilish mumkin.
Ta’rif:Dasturlash tilida yaratilgan dastur tarkibida ma’lum bir vazifani bajaruvchi kichik dasturlar qism dasturlar deyiladi.
Qism dasturlarning mohiyati berilga masala tarkibida ham kichik bir vazifani bajarish kerak bo‘ladi, lekin masala tarkibida ham kichik bir vazifani bajarish kerak bo‘ladi shunday vazifalarni qism dastur yordamida hal qilish mumkin. Bunday masalalar asosan matematik masalar tarkibiga ko‘p bo‘lishi mumkun,yoki boshqa sohalarda ham uchrab turadi.
Masalan biror bir tashkilotning ma’lumotlar bazasi berilganda uning tarkibidagi xodimlarning oylik maoshi hisoblash jarayonida qism dastur yordamida hisoblash maqsadaga muvofiq.
Agar tashkilot ma’limotlar bazasi tarkibidagi xodimlarning oylik maoshini qism dastur yordamida hisoblanmasa,har bir xodim uchun oylik maoshini hisoblash jarayonini keltirish kerak, qism dasturdan foydalansa,har bir xodim uchun qism dasturga murojaat qilib qo‘yiladi.
Dastur tuzish vaqtida qism dasturlardan qachon foydalanamiz? Agar siz hal etadigan masala yoki muommo tarkibida ma’lim bir jarayonlar ikki va undan
Ortiq sodir bo‘lsa, o‘sha jarayonni qism dastur sifatida e’lon qilish kerak va kerakli joyda qism dasturga murojat qilish kerak. Masalan, quyidagi masalaga e’tibor bering.

Bu masala tarkibida e’tibor qaratsak, birdan n gacha bo‘lgan sonlar yig’indisibir necha marta bajarilyapti, bu masalani hal etish uchun tuziladigan dastur tarkibidan n gacha bo‘lgan sonlar yig’indisini hisoblash jarayonini qism dastur e’lon qilish kerak. Agar qism dastur sifatida e’lon qilinsa, masalani hal etishda qism dasturga ikki marta murojaat qilish asosida berilgan masalani hal etish mumkin.
Yuqorida keltirilgan masalaga uxshash masalalarni hal etish usulini samarasini oshirish uchun qism dasturlardan foydalaniladi.qism dasturlar C++ dasturlash tilida qisqacha qilib Funksiyalar deb ataladi.Demak, Funksiyalar ma’lum bir vazifani bajaruvchi dastur tarkibidagi qism dasturlar ekan.
Ta’rif: Dasturlash tilida tuzilgan dastur tarkibidagi ma’lum bir vazifani bajaruvchi qism dasturlar Funksiyalar deyiladi.
Dastur ishlash jarayoni samarasi asosan ikki tur bo‘yicha oshiriladi, ya’ni xotira hajmi hamda ushlash tezligi bo‘yicha. Dasturning ishlash tezligini oshirish uchun, albatta, dastur tarkibi sodda va ixcham bo‘lishi ta’lab etiladi.
Funksiyalar C++ dasturlash tilida muhim bir vazifani bajaruvchi dastur tarkibidagi kichik dasturlar, demak, Funksiyani hosil qilish uchun dastur tarkibida ma’lum bir vazifalar bir naecha marta bajarilishi kerak bo‘ladi. C++ dasturlash tilida har qanday dastur hech bo‘lmaganda bitta bosh Funksiyani main() Funksiyasi o‘z tarkibiga saqlaydi. Dastur tarkibida main() Funksiyasidan tashqari boshqa Funksiyalar ham bo‘lish mumkin.
Dastur tarkibidagi Funksiya uning nomi bilan murojat qilinadi, dastur bajarish vaqtida Funksiya nomi uchrasa, kompliyator shu Funksiyaning tanasiga murojat qolib natijani Funksiya nomiga qaytaradi va dastur keyingi qadamlarni bajaradi.
C++dasturlash tilida Funksiyalar ikki guruhga ajratiladi, ya’ni standart va standart bo‘lmagan Funksiyalar. Standart Funksiyalar C++ dasturlash tili tarkibida biror bir kutubxona tarkibida joylashtirilgan bo‘ladi. Standart bo‘lmagan Funksiyalar dastur tarkibida yaratiladi va unga nomi bilan murojat qilinadi.