Kurs jumíSÍ Qabıllaǵan: N. Djumabaev Orınlaǵan: E. Joldasbayeva Nókis 2021 Reje Kirisiw

Mádeniyattı ańlaw (mádeniy turmıstıń rawajlanıwına muwapıqlıq) principi. Bul princip alman pedagogı A.Disterveg tárepinen XIX ásirde paydalanıwǵa kiritilgen bolıp, búgingi kúnge shekem de óz áhmiyetin joǵaltpaǵan. Mádeniyattı ańlaw principi oqıwshılarǵa sociallıq jámiyettiń mádeniy rawajlanıwı dárejesinen kelip shıǵıp tálim beriliwin názerde tutadı. Ótken ásirde tálim nátiyjeliligin támiyinlewshi jetekshi faktor sıpatında pedagogtıń bilim dárejesi hám sheberligi alǵa súrilgen bolsa, búgingi kúnde oqıtıwshınıń bilimi, oylaw dárejesi hámde sheberliginiń joqarı dárejede bolıwı menen ǵana jetiskenliklerdi qolǵa kiritip bolmaslıǵı bárshege belgili. Usı orında zamanagóy pán hám texnika imkaniyatları, tiykarınan, kompyuter, multimediya quralları, sonday-aq, jámiyettiń social hám ekonomikalıq rawajlanıwınıń itibarǵa alınıwı áhmiyetli rol oynaydı. Endilikte biz qániygelerdiń

“taraw (yaki baǵdar)lardıń ózine tán tárepleri, bul baǵdardaǵı teoriyalıq hám ámeliy bilimlerdi tereń biliwleri, belgili iskerliklerdi orınlay alıwları, belgilengen múddette anıq wazıypalardı ámelge asırıwǵa úlgeriwleri hámde belgili jetiskenliklerge erise alıwları”

10
na erise alıwımız lazım.

Tálim mazmunın insanpárwarlastırıw hám insaniylastırıw principi. Tilge alınǵan hár eki túsinik te mánisi jaǵınan (yunonsha humanus – insaniylıq, humanitas – insaniyat), bir ózekke iye bolsa da, olardıń hár biri ózine tán mánislerdi ańlatadı. Insanpárwarlastırıw tálim orınlarında úyreniletuǵın pánler toparına sociallıq pánler (tariyx, mádeniyattanıw, sociologiya, psixologiya, filologiya hám basqalar)diń kiritiliwin, insaniylastırıw túsinigi bolsa shaxs hám onıń iskerligine qarata unamlı jantasıwdı ańlatadı. Basqasha aytqanda, insanpárwarlastırıw – bul insan hám jámiyet arasında júzege keliwshi múnásebetler procesinde insan tásiri, onıń qádir-qımbatı, abıroyı,ar-namısı, huqıq hám minnetlerin húrmetlewge tiykarlanıwshı iskerlikti shólkemlestiriw procesi bolsa, insaniylastırıw “barlıq shárayatlar insan hám onıń kámalatı (rawajlanıwı) ushın” degen ideya tiykarında sholkemlestiriliwshi iskerlik procesi sanaladı.
Tálim procesin joybarlastırıwda hár bir oqıtıwshı usı principke qatań ámel qılıwı lazım yaki óz qániygeligine tiyisli mashqalalardı sheshiwde onıń jámiyet mápleri menen uyǵın bolıwına itibar beriwi maqsetke muwapıq esaplanadı. Endilikte pedagog oqıwshılar iskerligin avtoritar (jeke hákimlik) tárizinde basqarmay, bálki bilimlendiriwge tiyisli birge islesiw ideyalarına sadıqlıq tiykarında tálim procesin insaniylastıradı yaki basqasha aytsaq, tálimdi insaniylastırıw principine ámel qılınıwın támiyinleydi. Bul jaǵday óz náwbetinde joqarı mánáwiyatlı shaxstıń qáliplesiwine alıp keledi.