Kursi uchun tayyorlagan mustaqil ishi

ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI OLMALIQ FILIALI

1-kurs talabasi Murodov Baxriddinning “O'zbek tilining sohalarda qo'llanishi 4s-20”

Kursi uchun tayyorlagan mustaqil ishi.
3-topshiriq. So‘zlashuv nutqiga xos qisqargan so‘z shakllarini orfoepik me’yorlarga muvofiq talaffuz qiling, so‘ngra ular ishtirokida gaplar tuzing.

Olvoling- olib oling. O’zingiz bilan suv olib oling.

Ketvordi- ketib yubordi. Hech kimga qaramay ketib yubordi.

Kemayapti- kelmayapti. Shuncha kutsak ham kelmayapti.

Kamayiрti- kamayibdi. Zahiramiz ancha kamayibdi.

Daraxtti- daraxtni. Bitta daraxtni kessang, o’ntasini ek.

Ishlamedi- ishlamaydi. Akam vaqtinchalik hech qayerda ishlamaydi.

Boriylar- boringlar. Biz tomonlarga ham mehmon bo’lib boringlar.

Turmayladi- turmakladi. Sochini zamonaviy qilib turmakladi.

isrop qimeylik- isrof qilmaylik. Nonni aslo isrof qilmaylik.

tayarlandi- tayyorlandi. U o’qishga kirish uchun qattiq tayyorlandi.

ardoladi- ardoqladi. Kelgan mehmonlarni yuksak darajada ardoqladi.

ketomadi- ketolmadi. Bizni tashlab ketolmadi.

g‘iyvat –g’iybat. G’iybat qilish eng razil odat.

4-topshiriq. Keltirilgan misollardan shevalarga va kasb-hunarga xos so‘zlar ishlatilgan o‘rinlarni aniqlang va alohida ajratib yozing..

1. Dukchi eshon hamma vaqt bo‘z ko‘ynak va ishton bilan malla to‘n kiyar edi. Boshiga kichik salla va kuloh kiyib, bo‘zi mahsi — kavush kiyar edi, hech vaqt yangi va yaxshi iрakli to‘n kiymas edi. (F. Otabekov)

2. Zebining qish ichi siqilib, zanglab chiqqan ko‘ngli bahorning iliq hovuri bilan ochila tushkan: endi, ustiga poxol to‘shalgan aravada bo‘lsa ham, allaqaylarga, dala-qirlarga chiqib yayrashni tusay boshlagan edi.

3. So‘fi uyga kirgandan keyin sallasini Qurbon bibiga uzatib, ustidagi malla yaxtagini olisdan turib kartga irg‘itdi.

4. Qizlarning bu «ittik» (o‘tkir zo‘r) payloqchisini ko‘plashib uyg‘otdilar, aravadan ko‘plashib tushirdilar.

5. Men buvizdan beruxsat mehmon chaqirmayman.

6. Kech payt men o‘zim kirib, Enaxonga aytib qo‘yaman.

7. Xudovandi karim, bu erkaklarni muncha yaxshi ko‘rar ekan, a..?

8. Odmi kiyimda ko‘rganlar yo oddiy bir qishloq boyi, yo Yettisuv bilan aloqasi bor qo‘ychi, tuyachi deb o‘ylaydilar.

9. «Uziqararoq» xotin uchrab bir chang solsa, hech narsa qolmaydi.

10. Shunday aziz cho‘qqat «xizmat haqi» besh ming so‘mlarga yetib boradigan bir «ish» topib keldi. (A. Cho‘lpon)

Test

1.Turkiy xalqlar yozuvlarining necha ming yillik tarixi bor

A.1500 yillik B.2000 yillik

S.2500 yillik D.3000 yillik

2.Yozuvning qanday turlarini bilasiz?

A.Piktografik yozuv B.Ideografik,ierografik yozuv

S.Fonografik-fonetik yozuv D.Barchasi to`g`ri

3.Jahon ahlining necha foizi quyidagi yozuvlardan foydalangan?

A.Lotinchadan 30%,slavyan-kirildan 20%

B.Arab imlosidan 10%,

S.Hind(devanagari)dan 10%

D.Barchasi to`g`ri

4.O`zbek xalqi tarixda qanday yozuvlardan foydalangan?

A.O`rxun-enasoy

B.So`g`d,xorazm

S.Uyg`ur

D.Barchasidan

5.Lotin yozuviga asoslangan o`zbek alifbosiga qachon o`zgartishlar kiritildi?

A.1995-yil,6-may

B.1993 yil,3- may

S.1997-yil,2-sentabr

D.1998-yil,5-aprel