Laboratoriya ish№5 Mavzu: Аrifmetik-mantiq qurilmalarini tadqiq etish Ishdan maqsad

Ko‘paytirgichlar.
EHMda bajarladigan amallarning 50% arifmetik ko‘paytiruv bilan amalga oshiriladi. Shuning uchun EHM sifat ko‘rsatgichi bo‘lib mazkur amalni bajarshga ketgan vaqt hisoblanadi. Agar ko‘paytiruv ko‘shish va siljitish amallari bilan ketma-ket bajarilsa, u holda ko‘paytirish vaqti sezilarli katta bo‘ladi. Shuning uchun alohida mikrosxema ko‘rinishida yoki KIS tarkibidagi operatsion tugunlar sifatida tezkorbirtaktliko‘paytirgichlarishlabchiqariladi. Ulardako‘paytirishalgoritmimodifikatsiyalanganButalgoritmiyokixususiyko‘paytmalaralgoritmidebataladi. Uishorabelgilarivako‘payuvchilarmodullariustidanalohidaamallarniko‘zdatutmaydi, balkiko‘paytirishamaliningo‘ziko‘payuvchilarrazryadlariningxususiyko‘paytmalariniko‘shishgaolibkelinadi.
Birjinslituzilmagaegabo‘lganmatritsaliko‘paytirgichlarkengtarqalgan. Bundayko‘paytirgichlarningasosibo‘libA(a₁a₀)xV(b₁b₀) 2-razryadliikkilikko‘payuvchilarniko‘paytirishamalinibajaruvchimatritsaliko‘paytiruvchiblokhisoblanib, undaxususiyko‘payuvchilarqo‘shiladi.
a₁ a₀
x
b₁ b₀
______________
b₁a₁ b₁a_0
+
b₀a₁ b₀a₀
_______________________
M₁ M₂ M₁ M₀
Misoldanko‘rinibturibdi-ki, ko‘paytirishamalinibajarishjarayonidaxususiyko‘payuvchilarshakllanadi, ularbir-biriganisbatantegishlisiljitishlardanso‘ngqo‘shiladi.
2-razryadlimatritsaliko‘paytiruvchibloktuzilmasxemasi20.3-rasmdakeltirilgan.

3-rasm. Matritsaliko‘paytiruvchibloktuzilmasxemasi.
Mazkurblokda 4ta 2HAMelementidantashkiltopganmatritsabirvaqtningo‘zidabarchaxususiyko‘paytmalarirazryadlarinishakllantiradi, olingannatijalariikkitabirrazryadlijamlagichmatritsalariyordamidaqo‘shiladi. IkkitaA(a₃a₂a₁a₀)xV(b₃b₂b₁b₀)-razryadliko‘payuvchlarningqo‘paytirishalgoritminiko‘ribchiqamiz.
Bualgoritmnito‘rttabirturdagibloklarkombinatsiyasiko‘rinishidatasvirlashmumkin (shtrixchizig‘ibilanajratilgan). Harbirblok 9.3-rasmdakeltirilganqurilmabo‘lib, qo‘shuvamalinibajaruvchiikkitaqo‘shimchajamlagichkiritilgan. SHundayqilib, b₁a₁ xususiyko‘paytmaningM₂ razryadiqiymatinihosilqilishuchun, b₁a₀ va b₀a₁xususiyko‘paytmalarniqo‘shishnatijasidaolingano‘tkazishsignalidantashqari, blokningo‘zidaqo‘shnibloklardahosilqilingan b₂a₀ va b₀a₂xususiyko‘paytmalarniqo‘shishkerak.
Butalgoritminiamalgaoshirishko‘paytirishvaqtinisezilarlikamaytiradi.


Nazorat savollari

1. 
   Arifmetik-mantiqiy qurilma deb qanday qurilmalarga aytiladi.
   
2. 
   Arifmetik-mantiqiy qurilmani ishlash prinspini tushuntirib bering.
   
3. 
   Arifmetik-mantiqiy qurilma qanday elementlardan tashkil topadi?
   
4. 
   Arifmetik-mantiqiy qurilmani prinsipial sxemasini tushuntirib bering.
   

Hisobot mazmuni
Talabalar yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlarni o’qib o’rganib qisqacha xullosa va nazorat savollariga yozma ravishda javoblar yozib hisobot tayorlaydilar.