Laboratoriya ishi № Mavzu: Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish. Ishning maqsadi

A	B
A B
0	0	0
0	1	0
1	0	0
1	1	1

Raqamli hisoblash texnikasida asos elementlari bo’lib mantiqiy “VA”, “YoKI”, “INKOR” elementlari xizmat qiladi.

“VA” mantiqiy elementi.



“VA” elementini zanjir ko’rinishida ifodalanishi.

X va Y kirishlarga bir vaqtda “1” signali berilsa (ya’ni ulagichlar bir vaqtda ulansa), Z chiqishda “1” signali hosil bo’ladi (ya’ni lampa yorishadi). Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «0» signali berilsa (ya’ni ulagichlardan biri yoki bir vaqtda ikkalasi ulanmagan holda bo’lsa), chiqishda «0» signali hosil bo’ladi (ya’ni lampa o’chgan holda bo’ladi).

«VA» elementi mantiqiy funktsiya sifatida Z = X  Y , VAda Z = X*Y yoki Z = X _^ Y ko’rinishlardan birortasilf tasvirlanashi mumkin.
Mantiqiy elementlarni ishlab chiqarish texnologiyalarining bir qator turlari majud bo’lib, ularning har biri o’z yutuq va kamchiliklariga ega.
Masalan:
- unipolyar tranzistorlarga asoslangan texnologiyalar (n-MOP, r-MOP, K MOP);
- kristalda joylashgan elementlar zichligini yuqoriligi, kam quvvat talabligi, narxining arzonligi bilan xarakterlanadi, lekin tashqi tasirlarga O’ta ta’sirchan, nisbatan tezkorligi past;
- bipolyar texnologiyadagi (DTL, TTL, TTLSH, ESL, I²L) elementlar O’ta tezkorligi va ishonchli ishlashi bilan xarakterlanadi, lekin elementlar zichligi kam va ko’p energiya talab qiladi, tannarxi qimmat;
- integral-injektsion texnologiyadagi (I²L) elementlar yuqoridagi ikki texnologiya orasidagi ko’rsatkichlarga ega.
«YoKI» sxemasi (mantiqiy qo’shish sxemasi) ikki va undan ortiq mantiqiy qiymatlarni qo’shishni (konhyunktsiyani) bajaradi. Demak “YoKI” sxemasining kirishi “VA” sxemasining kirishi singari kamida ikkita bo’ladi. Rasmda “YoKI” sxemasining shartli belgisi ko’rsatilgan (a-maxsus belgi, b-to’g’ri to’rtburchak ko’rinishidagi belgi). Sxemaning Y chiqishi bilan A va B kirishlari orasidagi bog’lanishlarni Y = A B munosabat bilan ifodalanadi.

Sxemaning A va B kirishlarida 0 bo’lgandagina Y chiqishda 0 signali hosil bo’ladi. Qolgan hollarda sxemaning Y chiqishida har doim “1” hosil bo’ladi.