Laboratoriya ishi №1. Analitik kimyo laboratoriyasida ishlash texnika xavfsizlik qoidalari

TT/r	Aniqlash tartibi	Qiymat
Izoh
1	Bo‘sh byuksning qizdirilgandan keyingi massasi
2	Byuksning namuna (BaCl2∙2H2O) bilan quritishdan oldingi massasi, g
3	Namuna (BaCl2∙2H2O) massasi, g
4	Byuksning tortim bilan quritishdan keyingi massasi: 1-qizdirish, g
	2-qizdirish, g
	3-qizdirish, g
5	Tortimdagi kristallangan suvning amaliy hisob- lashdagi miqdori:
	Grammlarda
	foizlarda (%)
6	Namunadagi kristallangan suvning nazariy hisoblangan miqdori:
	Grammlarda
	foizlarda (%)
7	Analiz natijalarini hisoblash

Olingan natijalar quyidagi formulalar asosida hisoblanadi:
(Н₂O)х% =m₁ ∙ 100/m ,
bu yerda: m - namuna massasi, g;
m - kristallangan suvning miqdori, g.
Tajribada yo‘l qo‘yilgan xato:
a) absolut xato: x = x_taj- x_naz
b) nisbiy xato: x_nisb = x/ m_naz
2-ish. Bariy xlorid tarkibidagi bariyning miqdorini aniqlash.
Kerakli asbob-uskuna va moddalar: texnik tarozi va tarozi toshlari; analitik tarozi va tarozi toshlari; quritish shkafi; kuydirish pechi; tigel; eksikator; qisqich; byuks yoki soat oynasi; voronka; halqa o‘rnatiIgan shtativ; yuvgich; analitik toza BaCl₂∙2H₂O tuzi; 2 n li H₂SO₄ eritmasi; 2 n li HC1 eritmasi; 0,1 n li AgNO₃ eritmasi; ko‘k tasmali filtr qog‘ozi.
Bariy xlorid tarkibidagi Ba²⁺ ionlarini gravimetrik usulda aniqlash quyidagi reaksiyaga asoslangan:
BaCl₂ +H₂SO₄ = BaSO₄+2HC1
ion-molekular ko‘rinishi:
Ba²⁺ + SO₄^2- = BaSO₄
Analiz uchun BaCl₂∙2H₂O ning kristallangan tuzidan 0,5- 0,6 g byuksda yoki soat oynasida olinadi va oldin texnik, keyin analitik tarozida tortiladi.
Modda hajmi 250-300 ml li stakanga solingandan keyin byuks (soat oynasi) analitik tarozida tortiladi va namuna miqdori ular farqidan topiladi:
m = m₁- m₂,
bu yerda: m₁- byuksning BaCl₂∙2H₂O bilan birga massasi, g;
m₂ - byuksning massasi, g;
m - BaCl₂∙2H₂O ning massasi.
Modda suyultirilgan eritmalarda cho‘ktiriladi. Shu sababli olingan tuz tortimini 80-100 ml distillangan suvda shisha tayoqcha bilan aralashtirib turib eriting va 60-70⁰С gacha qizdiring. Shisha tayoqchani cho‘ktirishning oxirigacha stakandan olmang, chunki unda eritma tomchilari qolishi mumkin. Eritmadagi boshqa ionlar BaSO₄ cho‘kmasi bilan birgalikda cho‘kmasligi uchun eritmaga 2 n HC1 eritmasidan 2-3 ml quying. H₂SO₄ ning hajmini cho‘ktiruvchining hajmini hisoblang. H₂SO₄ eritmasini tomchilatib issiq eritmaga qo‘shib shisha tayoqcha bilan aralashtiring. Ba²⁺ ionlarining to‘liq cho‘ktirilganligini tekshiring. Buning uchun stakan devori bo‘ylab eritmaga 2-3 tomchi sulfat kislota tomizing. Kislota tomchisi tushgan joyda loyqalanish bo‘lmasa, cho‘ktirish tugallangan hisoblanadi. Cho‘kma yetilishi uchun keyingi mashg‘ulotgacha qoldiring. Cho‘kmani zichligi katta bo‘lgan ko‘k tasmali filtr orqali filtrlang; filtrdagi cho‘kmani yuving. Yuvuvchi suyuqlik sifatida HNO₃ kislotasi qo‘shilgan qaynoq suv (ya’ni 100 ml suvda 2 n HNO₃ eritmasidan 5 ml qo‘shing) ishlating. Yuvishni cho‘kmada Сl^- ionlari qolmaguncha davom ettiring. Buning uchun filtratdan olib, Сl^- ionlariga xos reaksiya bilan (AgNO₃ ta’sir ettirib) tekshiring. Filtrdagi cho‘kmani quritish shkafida quriting. Oldindan tozalab qizdirilgan tigelni analitik tarozida torting. So‘ngra filtrni cho‘kma bi­lan birga ehtiyotlik bilan tigelga soling va mufel pechida kuydiring. Eksikatorda sovitilgan tigelni analitik tarozida torting. Tigelni massasi o‘zgarmay qolguncha qizdirishni va tortishni takrorlang. Olingan analiz natijalarini jadval ko‘rinishida rasmiylashtiring.
Olingan natijalar quyidagi formulalar asosida hisoblanadi:
(Ba)x% = m₁ ∙ 100/m ,
bu yerda: m - namuna tarkibidagi Ba²⁺ miqdori, g;
m₁ - tortma ko‘rinishidagi BaSO₄ tarkibidagi Ba²⁺ miqdori, g.