Laboratoriya ishi №1 Avtomatika va telemexanika laboratoriyasida texnik xavfsizlik. Rele qurilmasi va ish prinsipini o’rganish

Laboratoriya ishi № 1

Avtomatika va telemexanika laboratoriyasida texnik xavfsizlik. Rele qurilmasi va ish prinsipini o’rganish.

1. Ishning maqsadi : Avtomatika va telemexanika laboratoriyasida texnik xavfsizlikni o'rganish, va temir yo'l avtomatika va telemexanika relesini o'rganish.

2. Umumiy ma'lumotlar

Avtomatika va telemexanika laboratoriyasida texnik xavfsizlik

Ishga kirishishdan oldin:

• 
  ish joyiga ko'rinadigan zarar yo'qligiga ishonch hosil qiling;
  
• 
  ko'rish chizig'i ekranning markazida bo'lishi uchun o'tiring, shunda siz klaviaturadan egilmasdan foydalanishingiz va monitor ekraniga uzatilgan ma'lumotni sezishingiz mumkin;
  
• 
  kompyuteringizda ishlashingizga xalaqit bermasligi uchun stol ustiga daftar, o'quv qo'llanmani joylashtiring;
  
• 
  o'qituvchining tushuntirishini diqqat bilan tinglang va harakatlar maqsadi va ketma-ketligini tushunishga harakat qiling;
  

Ish davomida: qat'iy avvalo amal qoidalar sifatida hamda o'qituvchi joriy ko'rsatmalar; 

• 
  jihozning ish holatida ekanligiga ishonch hosil qiling va agar g'ayrioddiy ovoz paydo bo'lsa yoki jihoz o'z-o'zidan o'chib qolsa, darhol ishlashni to'xtating . Ushbu o'qituvchi haqida darhol hisobot ;   
  
• 
  keskin zarbalardan qochib, tugmachalarni silliq bosing;
  
• 
  kuchlanish ulanmagan bo'lsa, klaviaturadan foydalanmang;
  
• 
  klaviaturada toza qo'llardan foydalaning;
  
• 
  hech qachon uskunaning nosozliklarini o'zingiz hal qilishga urinmang;
  
• 
  begonalar ofisga kirganda o'z relengizdan turmang.
  

Tugatgandan so'ng: barcha dasturlarni yoping .

 

 O’ZGARMAS VA O’ZGARUVCHAN TOK RELELARINI

ISHLASH PRINSIPI VA TUZULMASINI O’RGANISH
1. ISHDAN MAQSAD

O’zgarmas va o’zgaruvchan tok relelarini o’rganish.

2. NAZARIY QISM

Temir yo’l avtomatika va telemexanika qurilmalarida elektr zanjirlarning ulash va uzilishni amalga oshirishda relelar keng qo’l-laniladi.

Releli harakatlanadigan element yoki rele deb releli chiqish tavsifiga ega (1.1-rasm) elementga ataladi. Uni xususiyati bo’lib, kirish x kattaligi uzluksiz o’zgarishida chiqish y miqdo-rining sakrashsimon o’zgarishi hisoblanadi. Releni boshqa chiqish kattaligi ravon va uzluksiz o’zgaradigan (kuchaytirgich, elektr-dvigatellar, transformatorlar va boshqalar) ele-mentlardan farq qilishligi xuddi ana shu holat bilan belgi-lanadi.

1.1-rasm. Relening

statik tavsifi
Rele yana diskret element deb ham ataladi, chunki uni holati sakrashsimon ya’ni diskret o’z-garadi.

Rele ikki holatga ega. «Uzilgan» holatga y=y_uz qiymat, «ulangan» holatga y=y_ul qiymat to’g’ri keladi. Agar x=0 bo’lsa, unda rele toksizlantirilgan va y=y_uz (a-nuqta) x qiymatini orttirish bilan, chiqish y kattaligi ma’lum chegaragacha o’zgarmaydi. Agarda x=x_ul bo’lsa, rele ishlaydi va uning y kattaligi sakrab o’zgaradi va y_ul (b nuqta) qiymatga erishadi. x ni yanada orttirsak ham y_ul ning qiymati o’zgarmaydi. Agarda x kattaligi kamaytirilsa, hamda x=x_uz qiymatga (d nuqtaga) yetganida teskari sakrash bo’ladi, rele toksizlanadi va y=y_uz (d-nuqtadan f-nuqtaga sakraydi).

Shunday qilib, rele x_uz<x_ul bo’lgani sababli gisterezis xususiyatiga ega ikkilik (ikki holatli) element hisoblanadi. Ba’zi holatlarda amaliyotdagi rele elementlarining releli tavsifi keltirilgandan farq qiladi, bunda tavsif bo’laklar, x va y o’qlariga qat’iy parallel emas yoki qat’iy to’g’ri chiziq emaslar.

Rele zanjiridagi energiya turiga ko’ra, ular elektr, issiqlik, akustik, mexanik va boshqalarga bo’linadi. Elektr rele eng ko’p tarqalgan bo’lib, ishlash prinsipi bo’yicha, elektromagnit, magnitoelektrik, induksion va boshqalarga bo’linadi.

O’zgarmas tokli elektr magnit relesi (1.2-rasm) elektr magnit va kontakt tizimidan iborat. Magnit F oqimini cho’lg’am 6 hosil qiladi va u o’zakda joylashgan bo’ladi. Magnit oqim uchun zanjirni (magnit o’tkazgichni) o’zak 1, yarmo (egar) 2, yakor (langar) 4 va havo tirqishi 5 hosil qiladi. Yarmoda kontakt tizimi 3 va yakor o’rnatiladi. Yakor magnit o’tkazgichning harakatlanuvchi qismi hisoblanadi va kon-taktlarga mexanik ta’sir ko’rsatish uchun xizmat qiladi.