Laboratoriya ishi №1 Mavzu: Iqtisodiyotda foydalaniladigan dasturiy maxsulotlar Ishning maqsadi

 

Nazariy qism: 

Windows 95, 98, 2000, NT va XP – bularning barchasi grafikli operatsion 

tizimlardir.  DOS  operatsion  tizimidan  farqli  ravishda  Windows  bir  vaqtning 

o`zida bir necha dasturlarda ishlash imkonini beradi va bir dasturdan boshqasiga 

tez  o`tishni  taminlaydi.  Windows  muhitida  ishlashda  DOS  dasturidan  va 

komandalaridan  voz  kechish,  undan  tashqari  DOS  dasturlariga  o`tish  uchun 

Windowsdan  tashqari  shart  emas.  Dasturlarda  ma‘lumotlarni  almashuvi  uchun 

Windows bir necha uslublarni taklif etadi, shulardan biri: 

Ma‘lumotlar  almashuv  buferi  (clipboard)  –  bir  dastur  bu  buferga 

ma‘lumotlarni  saqlasa,  ikkinchisi  buferdagi  shu  ma‘lumotlardan  foydalanadi 

(masalan, matnga buferdagi ma‘lumotni qo`yish mumkin).  

Shriftlar masshtabini (miqyosini) qo`llash. Matn, hujjat, reklama ishlari va 

jadvallar tuzishda foydalanuvchi ko`pgina xar xil shrift va bu shriftlarning turli 

kattaliklaridan (hajmidan) foydalanadi. Shuning uchun Windows muhitida xar xil 

shrift  va  ularning  kattaliklarini  qo`llab-quvvatlash  True  (Type)  formati 

o`rnatilgan.  Ya‘ni  foydalanuvchi  istalgan shrift va uning kattaligidan (standart 

bo`yicha eng kichigi 8, eng kattasi 72 ) foydalana oladi.  

---

Foydalanuvchining 

yagona 

interfeysi. 

Windows 

muhitida 

foydalanuvchining  yagona  interfeysi  qo`llaniladi,  ya‘ni  ko`pgina  dasturlarda, 

dastur belgilari va tugmalari bir xil ishlaydi. (masalan: oynalarni urash, miyyorda 

tiklash, yoyish, yopish, fayllarni xotiraga olish, nusxasini olish, bosmaga olish va 

hakozolar). 

Windows  3.1,  Windows  3.11  va  umuman  Windows  3.x  grafikli  qobiq 

dasturlari  DOSning  buyruqlar  satriga  win  buyrug`ini  berish  orqali  yuklanadi. 

Windows 95, Windows 98, Windows 2000 va Windows XP operatsion tizimlari 

kompyuterni  ishga  tushirganimizda  avtomatik  ravishda  yuklanadi.  Ayrim 

xollarda  Windows  operatsion  tizimi  yuklangandan  so`ng  NC  qobiq  dasturi 

kompyuter  ekraniga  yuklanishi  mumkin.  Bunday  xolda  F10  va  Enter 

klavishalarini ketma - ket bosib NC dasturidan tashqari lozim bo`ladi. Windows 

operatsion  tizimining  yuklanish  jarayoni  kompyuterga  o`rnatilgan  tizimning 

versiyasiga ko`ra va kompyuterdan foydalanuvchilar soni, kompyuter tarmoqqa 

qo`shilgan  yoki  qo`shilmaganligiga  qarab  xar  xil  bo`lishi  mumkin,  ya‘ni 

tizimning  ko`pkina  versiyalarida  Windows  muhiti  yuklanishidan  oldin 

foydalanuvchi nomi va maxfiy so`z (parol) kiritilishi talab qilinsa, ayrim xollarda 

tizim darxol yuklanadi. 

Windows muhiti yuklanganda kompyuter ekranga Windowsning ishchi stoli 

(Рабочий стол) deb ataluvchi ekran ko`rinishi chiqadi.  

Ish stolda quyidagi ob‘ektlar mavjud bo’ladi: 

1  -  yorliqlar  va  papka  -  har  xil  dasturlar,  papkalar  va  fayllar  belgilari,  ular 

yordamida  shu  dasturlar  ishga  tushiriladi  yoki  shu  papka  va  fayllar  ochiladi. 

2 – pusk menyusi - (windows ning asosiy buyruqlari joylashgan menyusi, ular 

yordamida Windows ustidan har xil amallarni bajarishimiz mumkin. 

3  –  tez  yuklash  qatori  –  har  xil  dasturlarni  tez  yuklash  imkonini  beradi. 

4 – vazifalar  qatori – aktiv dasturlar va fayllar nomlarni ko’rsatuvchi tugmalar 

joylashadi  va  ulardan  yordamida  bittasidan  boshqasiga  tezkor  o’tish 

ta‘minlanadi. 

5  –  ko’rsatkichlar  sohasi  –  vaqt  va  kun  haqida  ma‘lumotlar,  klaviatura  til 

standarti,  tovush  balandligi,  printer,  ekran  va  boshqa  qurilmalar  hamda  har  xil 

dastur  belgilari  joylashadi,  ular  yordamida  shu  qurilmalar  xususiyatlarini  yoki 

shu dasturlar ishlash holatlarini o’zgartirishimiz mumkin 

       Windows dasturida hamma dastur, papka va fayllar aloxida o`zining oynasida 

bajariladi. Oyna - bu ekranning chegaralgan to`rtburchak soha. 

       WINDOWS XP operatsion tizimining ish stoli va uning yorliqlari 

---

       WINDOWS ish stolida papka yorliqlar va har xil maxsus belgilar joylashadi. 

PAPKA – bu so’z bilan nomlangan diskdagi ma‘lumotlar sohasi, uning ichida 

boshqa papka va fayllar joylanishi mumkin. Bu sohada fayl va boshqa papkalar 

saqlanishi  mumkin.  YORLIQ  –  bu  diskda  joylashgan  fayl  yoki  dasturgacha 

yo’llanma. Bu  yo’llanmaga sichqoncha bilan ikkitali bosish yordamida kirsak, 

kompyuter  yo’llanmaga  mos  fayl  yoki  dasturni  ochib  beradi.  Bitta  fayl  yoki 

dastur  bir  nechta  yorliqlarga  ega  bo’lishi  mumkin.  Maxsus  yoki  ish  stolninng 

asosiy papkalar – bu Windows dastur ustidan har xil amallarni bajaruvchi maxsus 

dasturlarga yo’llanma. Ular quyidagicha: