Laboratoriya ishi №13 Mavzu: Qurilish gipsining hosil bo’lishi va uning xossalari

LABORATORIYA ISHI № 13
Mavzu: Qurilish gipsining hosil bo’lishi va uning xossalari.

Toza probirkaning 3/4 qismigacha kukun shaklidagi tabiiy gips toshini soling va uni gaz alangasida 10 minut qizdiring. Bunda gips toshi CaSO₄ * 2H₂O , qaynay boshlab qurilish gipsiga, ya’ni CaSO₄ * 0,5H₂O ga aylanadi. Probirkaning devorlarida suv tomchilari hosil bo’lishini ko’zating. Keyin, ichi vazelin bilan surtilgan farfor havonchaga gipsni bo’shating va to qaymoqsimon quyuqlikda aralashma hosil bo’lguncha suv bilan aralashtiring. Besh tiyinlik tangani vazelin bilan surtib, gips xamiri ustiga yopishtiring. 6 – 10 minut davomida gips xamirining qotishini ko’zating va tangani izi qolishini ko’ring.

Kuydirish natijasida tabiiy gips toshi (CaSO₄ * 2H₂O) dan qurilish gipsi hosil bo’lish reaksiya tenglamasini va qurilish gipsining suv bilan o’zaro gidratasiyalanish reaksiyasi tenglamalarini tuzing.


Mineral anorganik bog’lovchi moddalar komponentlarining sifat reaksiyalari.
Ca²⁺ kationining sifat reaksiyasi

Probirkaga 1 – 2 tomchi kalsiyning biror bir tuzi eritmasidan tomizing, uning ustiga bir necha tomchi (NH₄)₂ C₂O₄ ammoniy oksalat eritmasidan tomizing. Bu tuz mineral kislotalar ta’sirida eriydi, sirka kislota ta’sirida erimaydi. Kalsiy oksalat CaC₂O₄ hosil bo’lish reaksiyasining tenglamasini va CaC₂O₄ ning xlorid kislotaga ta’siri reaksiyasining tenglamasini tuzing.

Fe³⁺ kationining sifat reaksiyasi

Probirkaga 2 – 3 tomchi temirning biror bir /III/ valentli tuzi eritmasidan tomizing, uning ustiga shuncha miqdorda KCNS eritmasidan tomizing. Qizil rangi hosil bo’lishi, eritmada Fe³⁺ kationi borligini bildiradi. Reaksiya tenglamasini yozing.

SO₄^2- anionining sifat reaksiyasi

Probirkaga 2 – 3 ml H₂SO₄ eritmasidan soling, uning ustiga 1 – 2 tomchi bariyning biror bir tuzi eritmasidan tomizing va cho’kma hosil bo’lishini ko’zating. Hosil bo’lgan cho’kmaga kislota ta’sir ettiring, cho’kma eriydimi? Reaksiya tenglamasini yozing.

CO₃^2- karbonat anionining sifat reaksiyasi

Probirkaga Na₂CO₃ tuzi kristallaridan bir nechtasini soling yoki tuz eritmasidan 6 - 8 tomchi tomizing. Uning ustidan 2 - 3 tomchi HCl tomizing. Probirkani probka bilan tezlikda bekiting. Usha probirkaga pipetka joylashtirilgan va pipetkada esa 1 tomchi kalsiy gidroksid Ca(OH)₂ ning to’yingan eritmasi solingan bo’lsin. Tomchi probirkaga qo’yilganda eritma loyqalanadi. Bu qodisa eritmadan CO₂ gazi ajralishini va eritmada CO₃^2- - ioni borligini ko’rsatadi. Reaksiya tenglamasini yozing.

Cl^- xlor anionining sifat reaksiyasi

Probirkaga 4 - 5 tomchi CaCl₂ eritmasi va uning ustidan 1 - 2 tomchi AgNO₃ eritmasidan tomizing. Oq cho’kma AgCl hosil bo’lishini ko’zating. Bu cho’kma kislotalarda erimaydi, ammiak eritmasi ta’sirida erib ketadi. Bunda kompleks tuz [Ag(NH₃)₂]Cl hosil bo’ladi. Reaksiya tenglamalarini yozing.