Laboratoriya ishi №3 mexanikada energiyaning saqlanish qonunini o’rganish

Ishni bajarish tartibi:

1. 
   Sharchalarning m_i massasini tarozida tortib o’lchang. Eng og’ir sharchaning massasini m₁ ni belgilang.
   
2. 
   Novni shtativga maxkamlang. Bunda novning qayrilgan uchi gorizontal bo’lishi shart (1-rasm). Novning stol yuzidan balandligi 70-80 sm chamasida bo’lsin. Shtativni shunday o’rnatingki, novdan qo’yib yuborilgan sharcha stol ustiga tushsin.
   

3. 
   m₁ massali eng og’ir sharchani biror balandlikdan novdan qo’yib yuboring. Sharcha tushadigan joyni belgilang. Shu joyga oq qog’oz qo’yib, uning ustidan kopirovka qog’oz qo’ying. Sharchani o’sha balandlikdan qaytadan qo’yib yuboring.
   
4. 
   Sharcha kopirovka qog’ozga tushib, oq qog’ozda iz qoldiradi. Sharcha tushgan joyni qalam bilan belgilab oling.
   
5. 
   O’lchov lentasi yordamida sharchaning vertikal yo’nalishida o’tgan H yo’li (nov bilan nov ostidagi iz orasidagi masofa), shuningdek, gorizontal yo’nalishda o’tgan s yo’li (stol sirtidagi iz orasidagi masofa) ni o’lchang.
   
6. 
   (13) ifoda orqali sharchaning novdan uzilish oldidagi tezligini hisoblang.
   
7. 
   Ikkinchi sharchaninovning gorizontal qismi oxiriga qo’ying. Uning boshlang’ich tezligi nolga teng.
   
8. 
   Birinchi sharchani dastlabki balandlikdan qo’yib yuboring. Bu sharcha ikkinchi sharchaga uriladi va sharchalar va tezliklar bilan harakat qiladi.
   

10. Sharchalar stol sirtiga tushgach, ular tushgan nuqtalarni belgilab oling.
11. Sharchalarning gorizontal yo’nalishi bo’yicha bosib o’tgan yo’lini o’lchang va H tushish balandligini bilgan xolda (13) ifoda yordamida ularning urilishdan keyingi va tezliklarini hisoblang.
12. Sharchalarning urilish oldidan va urilgandan keyingi
P₁ =m , P₂=m =0 va P₁^/ =m₁ , P₂^/ =m impulslarini shu bilan birga P =P₁ +P₂ va P^/ =P₁^/ + P^/₂ to’liq impulslarini hisoblang.