Laboratoriya ishi №6. Gips asosida bog`lovchi mahsulotlar olish. Ishdan maqsad

---

Laboratoriya ishi №6. 
GIPS ASOSIDA BOG`LOVCHI MAHSULOTLAR OLISH . 
Ishdan maqsad: Mineral o`g`itlar chiqindisi bo`lgan fosfogipsdan bog`lovchi 
mahsulotlar olish texnologiyasi jarayonini o`rganish.
Tajriba utkazish uchun kerakli buyumlar, jihozlar va reaktivlar. 
1. Quritish shkafi. 
2. Chinni xovoncha. 
3. 
№008 elak. 
4. Qozoncha yoki tovacha. 
5. Qumli laboratoriya xammomi. 
6. Elektr plitkasi yoki gaz gorelkasi. 
7. Metall gil`zali termometr. 
Ishni bajarish tartibi. 
Laboratoriya sharoitida mineral o`g`itlar chiqindisi bo`lgan fosfogipsdan 
bog`lovchi mahsulot – qurilish gipsi olish uchun oldindan quritish shkafida biroz 
quritib olingan fosfogipsni laboratoriya tegirmonida yoki chinni xovonchada 
GOST 125-
70 talablariga mos keladigan darajagacha maydalanadi. Sungra № 008 
elakdan 15% qoldiq qolguncha o`tkaziladi. So`ngra quritish shkafiga joylashtirilib 
50-95
0
S haroratda 2-3 soat davomida muntazam aralashtirilib turgan holda 
quritiladi. Quritish vazni doimiy holga kelguncha davom ettiriladi. Quritish 
natijasida fosfogips gigroskopik namlikdan quritiladi va bog`langan suv miqdorini 
aniqlaymiz. Nazariy jixatdan, bog`langan suv 20,93% ni tashkil qiladi, bu esa o`z 
navbatida ikki molekula suvga to`g`ri keladi. Amalda turli aralashmalar mavjud 
bo`lganligi sababli bog`langan bog`langan suv miqdori nisbatan kam bo`ladi. 
Yaxshilab maydalangan va quritilgan fosfogips gaz yoki elektr plitkasi 
yordamida qizdiriladigan qozoncha (tovacha)ga, solib qumli laboratoriya 
hammomiga joylashtiriladi va asta sekin qizdirib pishiriladi. 

---

Pishirish davomida fosfogips kukuni xarorati termometr yordamida o`lchab 
turiladi. Termometr metall gil`zaga o`rnatilib, uning yordamida fosfogips tez-tez 
aralashtirib turiladi. 
Shunday qilib gil`zadagi termometr bir vaqtda aralashtiruvchi va haroratni 
o`lchovchi vazifasini bajaradi. 
Pishirish davrida harorat 150-160
0
S dan oshib ketmasligiga e`tibor berish 
kerak. Buning uchun gorelka alangasini o`zgartirib turiladi yoki elektr plitkasi 
vaqti – vaqti bilan o`chirib – yoqilib turiladi (harorat avtotransformator yordamida 
elektr plitkaga tegishli kuchlanish berish bilan boshqarib turilsa ham bo`ladi ). 
Pishirish 2 soat davom etadi. So`ngra bog`langan (gidrat) suvni aniqlanadi. 
Nazariy jihatdan bog`langan suv 6,21% bo`lishi kerak. 
Olingan natijalar jadvalda qayd qilinadi. 
Pishirish vaqtining davomiyligi 
30 min 
60 min 
90 min 
120 min 
Mahsulotning og`irligi
 
Hisobot tuzish. 
1. Ishni bajarish uchun topshiriq.
2. Tajribaning qisqacha bayoni. 
3. Tadqiqot ishlarining natijalari hisobi. 
4. Tadqiqot natijalaridan chiqqan xulosalar. 
Adabiyotlar. 
1. 
Ю. М. Бутт, В.В. Тимашев и другие «Практикум по химической 
технологии вяжущих материалов». 
2. 
Т.А Отакузиев , Е.Т Отакузиев «Боғловчи моддалар». Тошкент-2002 й.