Laboratoriya ishi cisco packet tracer dasturida telnet va ssh

---

2.1.LABORATORIYA ISHI  
CISCO PACKET TRACER DASTURIDA TELNET VA SSH 
PROTOKOLI BILAN ISHLASH  
Ishdan
maqsad:
Cisco Packet Tracer dasturida Telnet
va
SSH
protokollarining asosiy vazifasi, ularning afzallik va kamchiliklari haqida nazariy 
ma`luotlarga ega bo`lish, mazkur protokollar bilan ishlash ko`nikmalariga ega 
bo`lish.  
Nazariy qism  
Telnet Internetda va TCP / IP-ga asoslangan tarmoqlarda keng tarqalgan 
terminal emulyatsiya protokoli. Bu terminal yoki shaxsiy kompyuter 
foydalanuvchisiga masofaviy kompyuter tizimiga kirishga va dasturlarni bajarishga 
imkon beradi. Telnet protokoli dastlab ARPAnet uchun ishlab chiqilgan va TCP / IP 
aloqa protokolining muhim qismidir. Telnet bilan bog'liq uchta asosiy muammo 
mavjud bo'lib, bu xavfsizlik nuqtai
nazaridan zamonaviy tizimlar uchun to'g'ri tanlov hisoblanmaydi:
- 
Odatiy "telnet demoni" yillar davomida aniqlangan bir nechta zaifliklarga 
ega.
- 
Telnet o'rnatilgan ulanish orqali yuborilgan har qanday ma'lumotlarni 
(shu jumladan parollarni) shifrlamaydi va shu sababli ulanishni eshitish va parolni 
keyinchalik zararli maqsadlarda ishlatish mumkin bo'ladi.
- 
Telnetda autentifikatsiya tizimining mavjud emasligi, ikkita masofaviy 
xostlar o'rtasida o'rnatilgan ulanish o'rtada uzilmasligiga kafolat bermaydi.
Umumiy Internet kabi xavfsizlik muhim bo'lgan tizimlarda telnet protokolidan 
foydalanish 
nomaqbuldir. 
Telnet 
seanslari 
ma'lumotlarni 
shifrlashni 
qo'llabquvvatlamaydi. Bu shuni anglatadiki, telnet seansi orqali ulangan ikkita 
masofaviy kompyuterlar orasidagi tarmoqdagi biron bir marshrutizator, kommutator 
yoki shlyuzga kirish huquqiga ega bo'lgan har bir kishi o'tayotgan paketlarni ushlab 
qolishi va tizimga tcpdump va Ethereal kabi ixtiyoriy hamma foydalana oladigan 
utilitalar yordamida osongina kirishi va parolni olishi mumkin.

---

Ushbu kamchiliklar yanada xavfsiz va funktsional SSH protokoli foydasiga 
telnetdan juda tez chiqib ketishiga olib keldi. SSH telnet tomonidan taqdim 
etiladigan barcha funktsiyalarni, foydalanuvchi nomlari va parollar kabi 
ma'lumotlarni ushlab olishni (perexvat ) oldini olish uchun samarali kodlash bilan 
ta'minlaydi. SSH-ning ochiq kalitlarini autentifikatsiya qilish tizimi masofadan turib 
kompyuterning kimligini da'vo qilganligini ta'minlaydi.
SSH protokoli kuchli ma'lumotlarni shifrlash algoritmini, ishonchli foydalanuvchi 
va server autentifikatsiya tizimini joriy qilish orqali uzatiladigan ma'lumotlarning 
xavfsizligini ta'minlash, uzatilayotgan ma'lumotlarning yaxlitligini kuzatish tizimini 
ta'minlash, shuningdek xavfsiz tunnellarni o'rnatish uchun TCP-ga asoslangan 
ilovalarni inkapsulyasiya qilish uchun ishlab chiqilgan.
Windows-da TELNET va SSH orqali terminal emulyatsiyasini ta'minlaydigan 
ko'plab dasturlar mavjud. Albatta, eng oson yo'li Microsoft-ning Windows bilan 
ta'minlaydigan telnet dasturidan foydalanish. Afsuski, u to'g'ridan-to'g'ri kesish va 
yopish operatsiyalari kabi bir qator tanish vositalarga ega emas. Bundan tashqari, 
TELNET protokolini amalga oshirishda bo'lgani kabi, ushbu dastur ham o'zining 
xavfsizlik kontseptsiyasiga ega emas. Yaxshiyamki, Windows-da turli xil terminal 
emulyatorlari mavjud; ular Microsoft-ning telnet dasturiga qaraganda ancha 
rivojlangan.
Eng muvaffaqiyatli tanlov - bu VanDyke Technologies, Inc-dan SecureCRT. Ushbu 
arzon narxlardagi tijorat mahsuloti ishonchli kirish emulyatori va SSH aloqalarini 
birlashtiradi. Kalit uzunligi 56 dan 256 bitgacha bo'lgan ma'lumotlarni shifrlashni, 
shuningdek boshqa dasturlarni, xususan elektron pochtalarni port yo'naltirishni 
qo'llab-quvvatlaydi.
Xulosa
TELNET va SSH protokollarining asosiy vazifasi masofaviy tizimga kirish 
imkoniyatini ta'minlashdir. Ushbu xususiyat ushbu protokollardan deyarli cheksiz 
foydalanishni ta'minlaydi:

---

- 
Ular tizim ma'murlari tomonidan tarmoqdagi kompyuterlarni masofadan 
sozlash uchun ishlatilishi mumkin, bu esa ish joyidan chiqib ketmasdan bevosita 
vazifalarini bajarishga imkon beradi.
- 
Ulardan Internetda ishlaydigan ko'p foydalanuvchi Dungeon o'yinlarida 
foydalanish mumkin (bu juda noqulay bo'lsa ham).
- 
Ulardan SMTP pochta serveri yoki DNS domen nomi serveri kabi turli xil 
tarmoq xizmatlarini sozlash uchun foydalanish mumkin.
- 
Ulardan ulangan kompyuterlar, masalan, modem orqali fayllar almashish uchun 
foydalanish mumkin.
Yuqorida aytilganlarning barchasi TELNET protokoli faqat kichik tarmoqlarda 
foydalanish mumkin, chunki uzatilayotgan ma'lumotlar hech qanday ahamiyatga ega 
emasligiga ishonch hosil qilinadi. SSH protokolining imkoniyatlari deyarli 
cheksizdir.
Amaliy qism
1. Cisco Packet Tracer-da kichik bir topologiyani yarataylik. Telnet qilaylik - 
mahalliy tarmoq orqali marshrutizatorga ulanish. Cisco marshrutizator, 
kommutator va kompyuterni ish maydoniga qo'shgandan so'ng, biz barcha 
qurilmalarni kabellar bilan ulaymiz.
CLI buyruq satrini ochish uchun Router-ni ikki marta bosing. Dastlabki 
o'rnatishni o'tkazib yuborish uchun "Yo'q" deb yozing va Enter ni bosing. 

---

Routerda Telnet-ni yoqish uchun quyidagi buyruqlarni bajaring: