Laboratoriya ishi integral universal reversiv hisoblagichlarni tadqiq

10-LABORATORIYA ISHI 

INTEGRAL UNIVERSAL REVERSIV HISOBLAGICHLARNI TADQIQ 

ETISH 

Ishning maqsadi:  

Integral universal reversiv hisoblagichlarni tadqiq etish, ishlash prinsipi va mantiqiy 

sxemasini o‘rganish.  

Uslubiy ko‘rsatmalar 

Hisoblagichlar  ketma-ket  qurilma  bo‘lib,  kirish  yo‘liga  berilgan  impulslar  sonini 

hisoblash va ularni saqlash uchun xizmat qiladi. 

Hisoblagichlar quyidagi belgilar bo‘yicha tasniflanadi: 

Hisob yo‘nalishi bo‘yicha: yig‘iluvchi; ayiruvchi; reversiv. 

O‘tish  sxemalarini  tashkil  etish  yo‘li  bo‘yicha:  ketma-ket o‘tuvchi  hisoblagichlar; 

to‘g‘ridan  to‘g‘ri  o‘tuvchi  hisoblagichlar;  parallel  o‘tuvchi  hisoblagichlar; 

kombinatsiyalashgan o‘tuvchi hisoblagichlar. 

O‘tish  koeffisiyenti  bo‘yicha:  ikkilik;  ikkilik-o‘nlik;  ixtiyoriy  doimiy  qayta 

hisoblash  koeffitsiyenti;  hisobning  o‘zgaruvchan  koeffitsiyenti  hisoblagichlari  va 

h.k. 

Hisoblagichning  sinxronizatsiya  asosida  holatini  o‘zgartirishi  bo‘yicha:  asinxron, 

sinxron hisoblagichlar. 

Aytaylik,  F

n

  =  0  bo‘lganda  reversiv  hisoblagich  yig‘uvchi  sifatida  va  F

n

  =  1 

bo‘lganda ayiruvchi sifatida ishlaydigan bo‘lsin. U holda kommutatsiya  

 

sxemasining ishlash tartibi quyidagicha bo‘lishi kerak: 

bu yerda: T

i

-signal(T kirish yo‘lida) 

Lekin F boshqaruv signali qiymatining o‘zgarishi kirish signali berilishi bilan 

hisoblagich  holatining  o‘zgarishiga  olib  kelishi  mumkin.  Noto‘g‘ri  o‘tishlarning 

oldini  olish  maqsadida  F  signal  faqat  α  =  0  bo‘lganda  uning  o‘zgarishini  va  shu 

asosda  kommutatsiya  sxemasining  ishlash  tartibida  quyidagi  o‘zgartirishni  qabul 

qilish mumkin: 

 

Bu tartib quyidagi uyg‘onish funksiyasini aniqlaydi: 

 

Unga 10.1-jadval mos keladi. Bu jadvaldan quyidagini hosil qilamiz: 

 

Uch  razryadli  ketma-ket  o‘tuvchi  reversiv  hisoblagichning  sxemasi  10.1-rasmdagi 

ko‘rinishga ega bo‘ladi. 

jadval 10.1. 

 

10.1-rasm. Uch razryadli reversiv hisoblagich 

Hisobot tarkibi 

1. Laboratoriya  ishining nomi va uni bajarishdan maqsad. 

2. O‘lchash prinsipial sxemasi. 

3. Har bir bajarilgan ish va natijalar  (jadval, xarakteristika va parametrlar). 

4. Xulosa. 

                                            Nazorat savollari 

1.  Hisoblagichlar qanday tasniflarga bo‘linadi va ularni izohlab bering. 

2.  Sinxron va asinxron hisoblagichlar farqini tushuntirib bering. 

3.  O‘tish koeffisienti bo‘yicha hisoblagichlar qanday turlarga bo‘linadi. 

4.  Reversiv hisoblagichning ishlash prinsipini tushuntirib bering.