Laboratoriya ishi Kalorimetriya. Kalorimetr doimiyligini topish. Tuzlarning erish issiqliklarini aniqlash

Ishning borishi.  
Tajriba. Tuzning gitratlanish issiqligini aniqlash uchun 1 mol suvsiz tuz va uning 
kristallgidratining erish issiqligini aniqlash lozim. Ularni topish uchun aniq tuz massasining 
erishidagi temperatura o’zgarishi aniqlanadi. Erish issiqligini topishda (2-formula) kalorimetr 
doimiysi ishlatilganligi tufayli suv miqdori barcha tajribalarda kalorimetr doimiysini aniqlagandek 
massada, ya’ni 300 g olinishi kerak. Taxminan 8 g maydalangan mis kuporosi o’lchab olinadi va 
uni probirkaga joylashtiriladi. Olingan tortimda qancha suvsiz tuz a (g) va suv b bo’lishi hisoblab 
topiladi. Oldindan o’lchangan stakanga 300 g suv quyiladi va yana 0,1 g gacha aniqlikda 
o’lchanadi. Mis kuporosining erishi issiqlik yutilishi bilan borganligi uchun Bekman 
termometridagi simob ustunini shkalaning yuqori qismiga moslanadi. Tuzli probirka idish 
qopqog’iga o’rnatiladi. Dastlabki, asosiy va so’nggi bosqichdagi temperatura o’zgarishi aniqlanadi 
hamda grafikdan tuz erishida kuzatilgan temperatura o’zgarishi topiladi.
Kukun holidagi 9-10 g mis kuporosi chinni tigelda suvsiz oq kukun hosil bo’lguncha 
aralashtirib turgan holda qizdiriladi. Olingan oq kukun darhol probirkaga solinadi va rezina tiqin 
bilan mahkamlanadi. Sovutilgandan so’ng a (g) ga teng bo’lgan suvsiz tuz tortib olinadi va 
yuqorida ko’rsatilganidek 300 g suvda uning erishidagi temperatura o’zgarishi aniqlanadi. 
Mis(II) sulfat erishida issiqlik ajralishini inobatga olib, Bekman termometri-dagi simob 
ustuni shkalaning pastki qismiga sozlanadi.
Topilgan kalorimetr doimiysi K dan va tajriba natijalaridan suvsiz tuz va uning 
kristallgidratining 
erish 
issiqligi 
quyidagi 
formula 
bo’yicha 
hisoblab 
topiladi:
n
t
K
Q
erish



(4) 
Suvsiz tuzdan kristallgidrat hosil bo’lish issiqligi – Q (1) tenglama bo’yicha topiladi:
Q = Q
suvsiz tuz 
– Q
kristallgidrat 

---