Laboratoriya ishini tashkil etish

LABORATORIYADA RIOYA QILINADIGAN XAVFSIZLIK 

TEXNIKASI QOIDALARI 

Laboratoriya 

tajribalarida 

e’tiborsizlik 

bilan 

ishlash  oqibatidagina 

kutilmagan  hodisalar  sodir  bo‘ladi.  Ularning  kelib  chiqish  sabablari  asosan 

me’yoridan ortiq qizdirish natijasida idishdan suyuqlik otilib chiqishi, shisha idish 

va  tayoqchalarni  toza  yuvmaslik,  ularning  sinishi,  sistemada  suyuqlikning  bir 

idishdan ikkinchi idishga o‘tib ketishi va boshqalar. 

Ko‘ngilsiz  hodisalarni  oldini  olish  uchun  quyidagi  xavfsizlik  texnikasi 

qoidalariga qatoiy amal qilish kerak: 



  ish bajarish tartibini puxta o‘zlashtirmasdan va tajriba o‘tkazish uchun 

asboblarning to‘g‘ri yig‘ilganligiga ishonch hosil qilmasdan tajribani boshlamaslik 

kerak; 



  organik  va  noorganik  birikmalarni  bevosita  xidlash,  ushlash,  tahmini 

tatish mutlaqo mumkin emas;  



  simob  bilan  ishlaganda  juda  ehtiyot  bo‘lish  kerak.  Tajriba  davomida 

termometr sinsa yoki simob to‘kilsa, uni tezda maxsus usullar bilan yig‘ib olish va 

simob to‘kilgan joyga oltingugurt sepish lozim; 



  yonuvchan  va  uchuvchan  suyuqliklarni  tajriba  stolida  ortiqcha 

miqdorda  saqlamaslik,  ularni  elektr  plita  yoki  gaz  gorelkasidan  uzoqda  saqlash 

kerak. Umuman, qizdirish maqsadlarida usti berk isitgich asboblardan foydalanish 

lozim.  YOng‘in  chiqqan  taqdirda  avvalo  o‘t  chiqishga  sabab  bo‘lgan  manba  (gaz 

gorelkasi,  elektr  rozetka  va  shunga  o‘xshashlar)  o‘chiriladi,  so‘ngra  qum  sepiladi 

yoki  yopqich  yopiladi.  Alanga  yoyilib  ketish  ehtimoli  bo‘lsa  o‘t  o‘chirgichdan 

foydalanish kerak; 

---



  reaksiya  olib  borilayotganda  moddalar  qizdirilayotgan  idishlarga 

engashib qaramaslik kerak; 



  konsentrlangan  kislotani  suyultirish  zarur  bo‘lsa,  suvni  kislotaga 

emas,  balki  kislotani  oz-ozdan  suvga,  idish  devori  bo‘ylab  quyish  kerak. 

Konsentrlangan kislota va ishqorlarni ximiyaviy pipetkalarda o‘lchash qat’iy  man 

etiladi,  ularni  faqat  tomizgich  yordamida  o‘lchab  olish  lozim.  Kislotalar 

saqlanadigan 

idishlarni, 

albatta, 

ehtiyotlik 

bilan, 

to‘kilmaydigan 

yoki 

sachramaydigan qilib ushlash kerak; 



  portlovchi  aralashmalar  hosil  qilish  xavfi  bor  gazlar  bilan  ishlashda 

reaktivlar nisbatiga alohida e’tibor berish kerak; 



  talaba  shuni  yodda  tutishi  kerakki,  reaksiya  uchun  ishlatilayotgan 

birikmalar  kuchli  ta’sir  etuvchi  reagentlardir  (konsentrlangan  kislota,  ishqor  va 

hokazo). Ehtiyotsizlik kiyim-kechakni, terini, ko‘zni jarohatlash mumkin. SHuning 

uchun  laboratoriyada  nojo‘ya  harakat  qilmaslik,  ish  stolida  faqat  zarur 

buyumlarnigina saqlash kerak. 



  tajribalar  tugagach,  gaz,  suv  va  elektr  asboblarini  o‘chirish  kerak. 

talaba laboratoriyada o‘z ish joyini hamma vaqt tartibli va ozoda saqlashi lozim.