Laboratoriya mashg`uloti №08 Maydonli tranzistorlar (mosfet)ni tadqiq qilish Maydonli tranzistorlar

---

Laboratoriya mashg`uloti № 08 
Maydonli tranzistorlar (MOSFET)ni tadqiq qilish 
 
Maydonli 
tranzistorlar
 
ishlashi 
ikki 
xil 
zaryad 
tashuvchilardan 
foydalanishga asoslangan bipolyar tranzistorlar bilan bir qatorda unipolyar 
tranzistorlar ham ishlab chiqilib, keng qo’llanilmoqda. Bipolyar tranzistorlardan 
farqli unipolyar tranzistorlarda chiqish tokini hosil qilishda faqat bir turdagi zaryad 
tashuvchilar ishtirok etadi. Yo kovaklar yoki elektronlar. Bu tipdagi tranzistorlarda 
yarimo’tkazgichlarning elektr o’tkazuvchanligiga elektr maydon ta’sir etish 
effektidan foydalanilgan. Shuning uchun bunday tranzistorlar maydonli tranzistorlar 
nomi 
bilan 
kiritiladi. 
Maydonli tranzistorlarning ikki xil turi mavjud: 1) n-p o’tish orqali 
boshqariluvchi maydonli tranzistorlar; 2) zatvori izolyatsiyalangan 
maydonli 
tranzistorlar
 
Ularning asosiy avzallik tomoni - katta kirish qarshiligiga egaliklaridadir. 
Ishdan maqsad:
Ushbu laboratoriya ishining maqsadi maydonli tranzistorlar va himoya 
zanjirlari dinamik xarakteristikalarini eksperimental tadqiq qilishdir. 
1. Foydalaniladigan elementlar 
─ Tranzistor VT1 ─ IRF630. 
─ Rezistorlar ─ R1 = R4 = 1 k; R2 = R2 = 120 Om; 
─ Kondensator S1 = 0,0474 
─ Diod VD ─ KD213 yoki KD2999; 
─ Operatsion kuchaytirgichdagi generator moduli A1; 
─ Quvvat kuchaytirgichining moduli ─ A2; 
─ Drosselь L1 ─ B30 likopda (chashkada)gi drosselь moduli; 
─ Tokni o`lchash uchun shunt ─ 1 Om; 
─ Birlashtiruvchi simlar to`plami. 
 
2. Ish dasturi 
─ Nazariy bo`lim bilan tanishuv; 
─ Stendda Rasm 6.1-ga mos holda R1=1 k-ga teng olib, sxema yig`ilsin; 
─ Quyidagi nuqtalarda kuchlanish ostsillogrammalari olinsin va fazalari 
rostlansin: U
R1
, U
DS
, U
GS
. Tranzistorning qayta ulanish jarayonlari obdon chizib 
olinsin va fazalari rostlansin. Kuchlanish va tok o`sishi va pasayishi vaqtlari 
o`lchansin; 
─ R1 rezistorga R4 rezistor parallel qo`yilsin (rezistor qarshiligi ikki baravar 
kamaytirilsin; 
─ Quyidagi nuqtalarda kuchlanish ostsillogrammalari olinsin va fazalari 
rostlansin: U
R1
, U
R2
, U
DS
, U
GS
, U
chiqA2
. Avvalgi punktdagidek tranzistorning qayta 
ulanish jarayonlari obdon chizib olinsin va fazalari rostlansin. Zatvor rezistori 
qarshiligining qayta ulanish jarayonlariga ta’siri to`g`risida xulosa qilinsin; 
─ Stendda Rasm 6.2-ga mos holda R1=1 k-ga teng olib, sxema yig`ilsin; 
─ Quyidagi nuqtalarda kuchlanish ostsillogrammalari olinsin va fazalari 
rostlansin: U
R2
, U
DS
, U
L1
, U
VD2
, U
D
. 

---

─ Stendda Rasm 6.3-ga mos holda R3=120 Om va C1=0,047-ga teng olib, 
himoya zanjiri RC bilan sxema yig`ilsin; 
─ U
DS
ning stok-istok kuchlanishlari, stok toki I
D
-ning ostsillogrammalari 
olinsin va fazalari rostlansin va RC-himoya zanjirining ostsillogrammalari olinsin; 
─ Stendda Rasm 6.4-ga mos holda R3=120 Om va C1=0,047-ga teng olib, 
RCD-himoya zanjirining sxemasi yig`ilsin; 
─ U
DS
ning stok-istok kuchlanishlari, stok toki I
D
-ning va RCD-himoya 
zanjirining barcha elementlarida ostsillogrammalar olinsin va fazalari rostlansin; 
3. Hisobotni tayyorlash 
─ Ishning nomi va dasturi. 
─ Tadqiq etilayotgan sxemalar, ostsillogrammalar, jadvallar, grafiklar. 
─ Ish bo`yicha xulosalar berish. 
─ Nazorat savoliga javob berish. 
 
4. Nazorat savollari 
─ Tranzistorning stok elektrodida kuchlanishning keskin ortishi nima bilan 
izohlanadi? 
─ Tranzistorning ulanish jarayonini tushuntiring. 
─ Tranzistorning o`chish jarayonini tushuntiring. 
─ Ochiq holdagi maydonli tranzistorning almashuv sxemasini chizing, unga 
kiruvchi parametrlarning haroratga bog`liqligini tushuntiring va statik isroflarni 
topib hisoblash uchun ifodani yozing. 
─ Maydonli, bipolyar va IGBT tranzistorlar o`rtasidagi tafovutlar qaysilar? 
─ Maydonli tranzistorning «dinamik» ekvivalent sxemasini chizing va uning 
komponentlarini tushuntiring. 
─ Galьvanik ajratilgan impulьslarni shakllantiruvchi sxemaning ikkita 
variantini taklif qiling. Ularning ishlash printsipini tushuntiring. 
─ Maydonli va IGBT tranzistorlar tok bo`yicha himoyasining usullari haqida 
hikoya qiling. Shunga o`xshash himoyali impulьslarni shakllantiruvchi sxemaning 
variantini taklif qiling va uning ishlash printsipini tushuntiring. 

---

Rasm 6.1 
Rasm 6.2 
Rasm 6.3