Laboratoriyaishi № Mavzu: Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiqi. Kombinatsionmantiqiy sxemalar analizi Laboratoriya ishining maqsadi

 
 
 

---

 
Shifratorlar va ularning ishlash printsiplari 
Shifrator (CD- coder) - kirish yo`lidagi birlik signalni n razryadli ikkilik kodga 
aylantiradigan EHM ning aniq uzelidir. 
Boshqacha qilib aytganda shifrator 10-lik kodni 2-lik kodga aylantirib berish uchun 
xizmat qiladigan operatsion elementdir. Shuning uchun shifratorlar raqamli texnikaning 
va EHMlarning kiritish qurilmalarida o`nlik kodlarni ikkilik kodlarga o`zgartirishda 
keng qo`llaniladi. 
Shifratorning kirish va chiqish yo`llari soni m=2
n
munosabat bilan belgilanadi. 
Shifratorni ishlash printsipini ko`rib chiqamiz. Unda kirish signallari sifatida x
0
,...,x
4
ikkilik o`zgaruvchilar qatnashadi. Ular mos ravishdagi klavishalarni bosganda paydo 
bo`ladi. Quyida shifratorning o`tish jadvalini keltiramiz. 
Shifratorning o`tish jadvali 
121-jadval 
O`nlik son 
Kirish kodi 
Chiqish kodi 
X4 
X3 
X2 
X1 
X0 
Y2 
Y1 
Y0 
* 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
2 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
3 
0 
1 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
4 
1 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
Unda o`zgaruvchilar mustaqil hisoblanadi va 2
5
+1=32+1=33 kombinatsiyani qurish 
imkonini beradi. Lekin, ikki va undan ortiq klavishalarni bosishni ta’qiqlovchi chegara 
qo`yilganda, unda 32-tadan 6-ta mumkin bo`lgan kirish kombinatsiyalari qoladi. Bunday 
mos chegaraga kirish kodi “n –dan 1” yoki unitar deyiladi. Jadvalda bosilgan klavishaga 
«1» va bosilmagan klavishaga «0» mos keladi. Jadvaldan ko`rinib turibdiki, agar «1» x
1
yoki x
3
kirish yo`lida paydo bo`lsa, y
0
ikkilik o`zgaruvchi «1» qiymatini qabul qiladi. 
Qolgan barcha kombinatsiyalarda y
0
=0 bo`ladi, ya’ni mantiqiy tilda: 
y
0
= x
1
+ x
3
=