Laboratoriyalíq jumíS: Ózgermeli tok

LABORATORIYALÍQ JUMÍS: ÓZGERMELI TOK
SHÍNJÍRÍNDA REZONANS QUBÍLÍSÍN ÚYRENIW
Jumıstıń máqseti. Ózgermeli tok shınjırında kernewler rezonansı qubılısın úyreniw
Kerekli ásbaplar: 1. Ózgermeli tok (ses) generatorı (TG) , 2. Ferromagnit yadroǵa iye bolǵan induktiv katushka (L= 1 H) , 3. Sıyımlılıǵı 10 µF qa shekem ózgeretuǵın kondensatorlar batareyası , 4. Eki multimetr , 5. Qarsılıqlar toplamı , 6. Úzip – jalǵaǵısh hám jalǵawshı simlar.

Jumıstıń orınlanıwı. Súwrettegi sızılma boyınsha ásbaplardı jalǵap shınjır jıynaladı.
1. TG dan sızıwda 100 Hz hám 10 V bolatuǵın halatqa tuwrılanadı.
2. Multimetrler ózgermeli kernewdi ólsheytuǵın hám ólshew diapazonı 20 V bolǵan halatqa ótkeriledi hám olar parallel halda kondensatorǵa hám katushkaǵa jalǵanadı.
3. Giltti jalǵap, kondensatorga (U_C) hám katushkaǵa (U_L) jalǵanǵan multimetr kórsetiwleri jazıp alınadı. Bunda U_C>U_L bolıwına itibar beriledi.
4. Generator shıǵıwındaǵı ózgermeli tok jiyiligin 10 Hz dan asırıp barıp, UC hám UL lar jazıp barıladı.
5. Tájiriybe U_C=U_L bolǵanǵa shekem dawam ettiriledi. Nátiyjeleri kestege jazıladı.
6. U_C=U_L shárt orınlanatuǵın jaǵday ushın 2πνL= dan shınjırdıń rezonans jiyiligi esaplanadı: ν= . Esaplap tabılǵan jiyiliktiń mánisi tájiriybede anıqlanǵan jiyilik mánisi menen salıstırıladı.

Tájiriybe №	TG jiyiligi, Hz	UC, V	UL, V
1.	200	8,372	135,24
2.	3200	135,24	135,24

7. Tájiriybe jáne jiyilik arttırılıp tákirarlanadı.
8. Kondensatordaǵı U_C hám induktiv katushkadaǵı U_L kernewlerdiń generator jiyiligine baylanıslılıq grafigi sızıladı.
Joqarıdaǵı laboratoriyalıq jumıs ushın máseleler kórip shıǵamız. Dáslep rezonans qubılısı haqqında túsinikke iye bolıp alayıq.
Ózgermeli tok shınjırında qarsılıǵı R bolǵan qarsılıq, induktivligi L bolǵan katushka hám siyımlılıǵı C bolǵan kondensator izbe-iz jalǵanǵan halda tok shınjırınıń tolıq qarsılıǵı
Z=
ańlatpa menen anıqlanatuǵını Sizlerge belgili. Bunnan, eger X_C=X_L bolıp qalsa, X_C-X_L=0 ayırma nolge teń bolıp, Zmin=R bolıp qalıwı kelip shıǵadı. Bunda shınjır qarsılıǵı óziniń minimal mánisine erisedi. Shınjırdaǵı tok kúshi amplitudası
I= =
Demek, bunday sharayatta shınjırdaǵı tok kúshiniń amplitudası artıp ketedi eken. Bul qubılısqa elektr shınjırındaǵı