!lang: Qurilish materiallari va ularning xususiyatlari. Qurilish materiallarining umumiy texnik xususiyatlari

Material rangi - Bu yorug'lik ta'sirida old yuzadan aks ettirilgan elektromagnit
tebranishlarning inson retinasiga ta'siri natijasida paydo bo'ladigan vizual tuyg'u.
Barcha ranglar ikki guruhga bo'linadi: akromatik (oq, qora, kul rangning barcha
soyalari) va xromatik (oradagi barcha soyalar bilan kamalak ranglar). Rangning asosiy
xususiyatlari - rang, yorug'lik va to'yinganlik.
Hisob-faktura - relyef va porlash darajasi bilan tavsiflangan materialning old
yuzasining ko'rinadigan tuzilishi. Rölyef darajasiga ko'ra silliq, qo'pol (0,5 sm gacha) va
bo'rttirma (0,5 sm dan ortiq) farqlanadi.
Rasm - materialning old yuzasida shakli, o'lchami, joylashishi, kombinatsiyasi, rangli
chiziqlari, chiziqlari, dog'lari va boshqa elementlari bilan farqlanadi. Agar aytib o'tilgan
elementlar tabiat tomonidan yaratilgan bo'lsa, chizma deyiladi tekstura.

---

02.05.2023, 11:56
Qurilish materiallari va ularning xususiyatlari. Qurilish materiallarining umumiy texnik xususiyatlari
https://tnrt.ru/uz/uteplenie/building-materials-and-their-characteristics-general-technical-properties-of-building-materials/
36/42
Qurilish materiallarining xossalari va tuzilishining o'zaro bog'liqligi
(misollar).
Qurilish materialining yuqori porozligi uni past issiqlik o'tkazuvchanligi bilan
ta'minlaydi (ayniqsa, teshiklarning yopiq tabiati bilan). Masalan, ko'pik past issiqlik
o'tkazuvchanligiga ega (96% gözenekler). Atrof-muhit bilan aloqa qiladigan ochiq
teshiklar suvning emishini oshiradi, sovuqqa chidamliligini va materialning (yog'och,
beton) chidamliligini pasaytiradi.
Anizotropiya tolali tuzilishga ega bo'lgan materiallarda kuzatiladi, buning natijasida
xossa ko'rsatkichlari tolalar bo'ylab va bo'ylab jismoniy ta'sirlar ostida sezilarli darajada
farqlanadi, masalan, tolalar bo'ylab yog'ochning issiqlik o'tkazuvchanlik koeffitsienti (l)
tolalar bo'ylab ikki baravar katta. .
O'tkazuvchanlik darajasi ham strukturaning tabiati bilan bog'liq. Ayniqsa, zich
materiallar (rav ~ r) suv o'tkazmaydigan (shisha, metallar).
Nisbatan zich materiallar (g'ovaksiz yoki ozgina g'ovaklik bilan), ozgina suvni
o'zlashtiradi, sovuqqa chidamli (tabiiy tosh).
Ovozni yutish darajasi, shuningdek, g'ovaklikning tuzilishi, hajmi va tabiatiga,
shuningdek, materialning qalinligiga bog'liq. Ovozni yutuvchi material uchun nisbatan
yaxshiroq struktura - ko'p sonli aloqa teshiklari va qo'pol yuzasi (mineral jun plitalari)
bilan gözenekli-tolali.
Materialning mustahkamligi asosan uning tuzilishi bilan belgilanadi. Ba'zi tabiiy va
sun'iy tosh materiallar, masalan, granit va beton, taqqoslanadi. siqilishga yaxshi qarshilik
ko'rsatadi, lekin undan ham yomoni - cho'zish, egilish, zarba.
Materialning qattiqligi ko'proq zichlikka, shuningdek, aşınmaya bog'liq. Aşınma
toshlariga juda chidamli - kvartsitlar, granitlar, bazaltlar.
Materiallarning old yuzasining estetik xususiyatlari va binolar, inshootlarning tashqi
va ichki bezaklarini idrok etish o'rtasidagi bog'liqlik (misollar).
Strukturaning shakli; old yuzaning estetik xususiyatlari (naqshning tuzilishi / rangi /
xarakteri): qurilish materiallarining jismoniy mohiyati.
Me'moriy shaklning og'irligi yoki engilligi, plastikligi, zichligi haqidagi taassurot
materialning old yuzasining tabiati bilan bog'liq. Misol uchun, plinth odatda devorning
pastki qismidagi keskinlikni ta'kidlash uchun qo'pol to'qimalarga ega tabiiy tosh bilan,
o'rta qavatlar kamroq yuqori relyefli tosh bilan, yuqori qavatlar esa silliq to'qimalarga ega
toshlar bilan qoplangan.

---

02.05.2023, 11:56
Qurilish materiallari va ularning xususiyatlari. Qurilish materiallarining umumiy texnik xususiyatlari
https://tnrt.ru/uz/uteplenie/building-materials-and-their-characteristics-general-technical-properties-of-building-materials/
37/42
Idrok etishda insonning kuch va chidamlilik kabi operatsion va texnik xususiyatlari
haqidagi ustun g'oyalari ham muhim rol o'ynaydi. Misol uchun, Ostankino
teleminorasining me'moriy shakli ishlatilgan material - kuchli etti simli po'lat arqonlar
bilan tortilgan monolitik temir-beton haqidagi ma'lumotlar tufayli etarlicha mustahkam
ko'rinadi.
Arxitektura shaklini idrok etish old yuzaning naqshining tuzilishi, rangi va xarakteri
bilan bog'liq. Binolarning ichki bezaklarida materiallarning estetik xususiyatlari ayniqsa
muhimdir. Tugatish materialining rangi, tuzilishi, sirt naqshini tanlash xonaning
funktsional o'lchamlari, uning o'lchami va tarkibi bilan bog'liq bo'lishi kerak. Misol
uchun, kichik xonalarda to'qimalar elementlarining o'lchamlari cheklangan bo'lishi kerak,
aks holda xona yanada kichikroq ko'rinadi, katta to'qimalarning elementlari bo'lgan
materiallar katta xonalar uchundir. Shuni ham unutmaslik kerakki, silliq, porloq
to'qimalar ichki makonni idrok etishni buzishi mumkin.
Ko'p rangli pardozlash qurilish materialining to'qimalarining elementlari ajralib
turadigan maksimal masofani aniqlaydigan asosiy omillar.
bu elementlarning o'lchami
ular orasidagi masofa
agar material ko'p rangli old yuzaga ega bo'lsa, unda to'qimalarning elementlari
orasidagi rang kontrasti darajasi (kichik, o'rta, katta) ham muhimdir.
Hisob-fakturani tanlashda bir qator omillar hisobga olinadi.
* tekstura yorug'lik yuzasida aniqroq idrok etiladi;
* relyef-tepalik teksturasi - hajmi silliqga qaraganda kamroq;
* gorizontal relyeflar xonaning balandligi va uzunligini vizual ravishda saqlashga
yordam beradi;
Qurilish materiallarining sifati va integral miqdori (ta'riflar, kvalimetrik tahlilning
maqsadi).
Arxitektura, dizayn loyihalari sifati ishlatiladigan materiallarning sifati bilan bog'liq.
Sifat - bu operatsion, texnik va estetik xususiyatlarning kombinatsiyasi. Maxsus
kvalimetrik tahlil sifat muammosini hal qilishga yordam beradi. Iqtisodiy ko'rsatkichlar
ham ishlatiladigan materiallarga ko'proq bog'liq, chunki bino narxining 50% gacha
bo'lgan qismi materiallar narxiga to'g'ri keladi. Kvalimetriya - bu K. fanidir K =
ekspluatatsion texnik + estetik xususiyatlar SK = K + iqtisodiy xarakteristikalar
Kvalimetrik tahlil - CMni o'rtacha ob'ektiv tanlash Qarang: har qanday zamonaviy
binoning narxining 50% dan ortig'i ekspluatatsiya soati.

---

02.05.2023, 11:56
Qurilish materiallari va ularning xususiyatlari. Qurilish materiallarining umumiy texnik xususiyatlari
https://tnrt.ru/uz/uteplenie/building-materials-and-their-characteristics-general-technical-properties-of-building-materials/
38/42