Latifova feruza 21. 16-guruh talabasi

ESGA TUSHIRISH VA UNING TURLARI

O'tmishda idrok qilingan narsalarning his-tuyg'u, fikr va ishq-harakatlarning ongimizda qaytadan tiklanishi esga tushirish deyiladi. Esga tushirishning nerv-fiziologik asoslari bosh miya po'stida ilgari hosil bo'lgan nerv bog'lanishlarining uzgarishidir. Esga tushirishning tanish, eslash, bevosita qarash, oradan ma'lum vaqt o'tkazib eslash, ixtiyorsiz vaqt ixtiyoriy turlari bor. Tanish ilgari idrok qilingan narsa va hodisalarning idrok qilish natijasida u narsa yoki xodisaning esga tushishdir. Tanish aniq va noaniq bo'lishi mumkin.
Bunday sharoit bo'lmaganda, zarur materialni ixtiyoriy eslash jarayon qiyinlashadi. Unutilgandan keyin xotiraga keltirishni Reministensiya (xira esga keltirish) deyiladi. Bu hodisaning sababi shuki uzoq vaqt bir ish bilan mashg'ul bo'lganda, miya po'stining nerv hujaylarida charchash yuz beradi. Charchash haddan oshishi natijasida nerv hujayralarida tormozlanish yuz beradi.
Material esda qoldirilgandan keyin 12 soat ichida esga tushirilsa, materialning ko'p qismi unutiladi. Materialni o'qib o'rganib olingandan keyinrok uni yaxshi xotirlay olmasak, ammo oradan bir necha vaqt o'tgandan keyin uni to'la xotirlay olishlikning sababi materialni o'qib, o'rganib olishda ro'y beradigan charchashdadir. Materialni eslash uchun bo'lgan kuchli xoxish natijasida tormozlanish yuzaga keladi, bu esa materialni qayta esga tushirishdagn qiyinchilikni kuchaytirib yuborishi mumkin. Vaqt o'tishi bilan odam qandaydir boshqa ishga chalg'ib ketgach tormozlanish tarqab ketadi. Shunda esga tushirilishi lozim bo'lgan narsa xotiraga keladn. Materialni mustahkamlashga bo'lgan qiziqishning bo'lishi materialni uzoqroq esda saqlashga olib keladi. Unutish vaqtga bog'liq bo'ladi. Xotiradagp individual farqlar yoki xotira tiplari. Xotira jarayonlaridagi individual farqlar esda qoligani tezligida, aniqligida, mustahkamlanganida va qayta" esta tushirishga tayyorligida ifodalanadi. Bu farqlar ma'lum" darajdda o'tsak nerv faoliyati tiplarining xususiyatlarini bilamiz».