Лекция. Кирисиу. Сызба геометрия пани, онын уазыйпалары хам бакалаврият таярлаудагы орны

1-лекция.
Кирисиу. Сызба геометрия пани, онын уазыйпалары хам бакалаврият таярлаудагы орны.
1.Сызба геометриянын тийкаршысы, тийкаргы усыллары, максети хам кыскаша тарийхы. Орайлык проекциялау усылы.
2.Орайлык проекциялаудын касийетлери. Параллел проекциялау усылы. Параллел проекциялаудын касийетлери.
3.Тууры муешли прекциялау. Горизонтал проекциялау тегислиги. Фронтал проекциялау тегислиги. Проекциялар огы. Проекциялар тегисликлери системаы.
Injenerlik hám kompyuter grafikası páni ulıwma injinerlik pánlerinen biri bolıp, onda úsh ulchamli geometriyalıq figuralar hám buyımlardıń tegisliktegi tiykarınan eki ulchamli proyektsiyalarini jasawdıń usılları hám qaǵıydaları uyreniledi. Yaǵnıy Injenerlik hám kompyuter grafikasın oqıtıwdan maqset tomendegilerden ibarat :
1. Keńisliktegii geometriyalıq figura hám buyımlardıń tegisliktegi eki olshemli proyektsiyalarin, yaǵnıy olardıń sızılmaların siziw usillarin, qaǵıydaların ham tartiplerin uyretedi.
2. Geometriyalıq figura hám buyımlardıń tegisliktegi eki olshemli proyektsiyalarina qaray olardıń qásiyetlerin keńislikte koz aldimizda, oyda sawlelendiriw, yaǵnıy olardıń sızılmaların oqıw qaǵıydaların ham tartiplerin uyretedi.
3. Geometriyalıq figura hám buyımlardıń tegisliktegi suwretine qaray, olardıń óz-ara kesesiwine hám jaylasıwına tiyisli pozitsion hám metrik máselelerdi grafik usıllarda tarqatıp alıwdı uyretedi.
4. Injenerlik hám kompyuter grafikası páni studentlerdiń ámeliy pánlerdi ózlashti rishlarida hám injinerlik xızmetlerinde zárúr bolatuǵın qıyallardı xamda logikalıq pikirlewin o'stiradi.
" Proyektsiya", " Súwretlew", " Suwret" sózleri frantsózcha " projeter" hám " projection" sózlerinen alınǵan bolıp, sózbe-sóz awdarması qo'yidagilarni ańlatadı: " Hákisin sızıw", " Suwretlamoq", " Aldınǵa taslaw". Injenerlik hám kompyuter grafikası páni basqa pánler sıyaqlı óz tariyxına iye. Bul pánniń urıqları insannıń ámeliy iskerligi nátiyjesinde, yaǵnıy turaq-jay, sıyınıwxonalar, qorǵaw istexkomlari hám suw imaratları qurılı shi, xamda xar-qıylı qurılmalar, kemeler hám xojalıq buyımları islep shıǵarıw dáwirinen baslap rawajlanıp kelgen.
1795 jılda Injenerlik hám kompyuter grafikasına tiyisli barlıq bilimler ataqlı frantsóz alımı hám injiner Gaspar Monj tárepinen jalǵız sistemaǵa salınıp, onıń " Injenerlik hám kompyuter grafikasi" shıǵarması jaratıladı. Bul dóretpe Injenerlik hám kompyuter grafikası pánine tiykar salıp, onı Ovrupa hám basqa mámleketliklerge júdá tez tarqalıwina sebep boldı.
1310 jıldan baslap Injenerlik hám kompyuter grafikası páni Rossiyada xam oqıtila baslanǵan edi.
Respublikamızda bul pán aldın orıs tilinde, keyinirek, 1940 jıllardan baslap ana tilimizde oqıtılǵan. Bunda 1951 jılda Yusufjon Qirgizboev, 1961 jılda Raximjon, Xorunov, 1972 jılda Erkin Turaqlıov, 1934 jılda Ikromjon Raxmonov hám 1991 jılda Shmidt Murodov hám basqalar avtorlıqlarında jaratılǵan sabaqlıqlar kútá úlken axamiyatga iye bolıp kelip atır. Studentlerge bul sabaqlıqlardan paydalanıw usınıs etiledi.