Lektsiya №15

3.3 Tarmaq texnologiyaları

Tarmaq texnologiyası – bul tarmaq qurıw ushın jetkilikli protokollar ha`m olardı iske asırıwshı apparat-programmalıq komponentlerdin` kelisilgen toplamı.

IEEE 802.3/Ethernet tarmaq texnologiyası ulıwma shina ha`m juldız topologiyasın qollaydı. O`tkeriw tezligi 10Mbit/s. Ethernet texnologiyasının` birneshe jetilistirilgen variantları bar. Fast Ethernet (IEEE 802.3u) 100 Kbit/s o`tkeriw tezligine iye. Gigabit Ethernet (IEEE 802.3z) 1000 Kbit/s o`tkeriw tezligine iye ha`m baylanıs liniyası sıpatında koaksil` kabel`, juplı oram ha`m optik-talshıqlı kabelden paydalanadı. Kabeldin` maksimal uzınlıg`ı 5000 metr.
IEEE 802.5/Token Ring tarmaq texnologiyası radial ha`m aylanba tarmaq texnologiyasın qollaydı. Tarmaq boyınsha mag`lıwmat o`tkeriw tezligi 155 Mbit/s tan artpaydı. Kol`tsonın` maksimum uzınlıg`ı 4000 metr, kol`tsoda maksimal uzeller 260.
ARCNET (Attached Resource Computer NETWork – esaplaw resurslarına iye komp`yuter tarmag`ı) texnologiyası a`piwayı, isenimli texnologiya. Ol ha`r tu`rli baylanıs liniyaların qollaydı. ARCNET Plus konfiguratsiyası 20 Mbit/s mag`lıwmat o`tkeriw tezligine iye.
FDDI (Fider Distributed Attached Resource Computer NETWork – bo`listirilgen mag`lıwmatlardın` optik-talshıqlı interfeysi) texnologiyası – Token Ring tarmag`ına tiykarlanadı, biraq optik-talshıqlı baylanıs liniyasına bag`darlang`an. Kol`tso boyınsha mag`lıwmat uzatıwda 100 km aralıqtı, 500 maksimal uzeldi, 100Mbit/s tezlikti ta`miynleydi.
Strukturalıq jaqtan informatsion-esaplaw tarmag`ı to`mendegilerden ibarat:

• 
  tarmaq uzellerinde jaylasqan komp`yuterler (xost-komp`yuterler, tarmaq komp`yuterleri, jumıs stantsiyalar, serverler);
  
• 
  o`zlerine sa`ykes periferiyalıq qurılmalarına iye apparatura ha`m mag`lıwmatlar uzatıw kanallarınan;
  
• 
  qurılmalar ha`m interfeys platalarınan (modemler ha`m tarmaq plataları);
  
• 
  marshrutlawshılar ha`m kommutatsiyalıq qurılmalar;
  

Jumıs stantsiyası (work station) – paydalanıwshının` tarmaq resurslarınan paydalanıwına dostup berilgen, tarmaqqa jalg`ang`an komp`yuter. Jumıs stantsiyaların tarmaq klientleri depte ataydı. Jumıs stantsiyaları sıpatında a`piwayı ha`m jaqsı komp`yuterler ha`m «tarmaq komp`yuterleri» dep atalatug`ın (net PC-network computer) arnawlı komp`yuterler paydalanılıwı mu`mkin.
A’piwayı komp`yuterler bazasındag`ı jumıs stantsiyası ha`m tarmaq rejiminde ha`m lokal rejimde isleydi. Ol jeke operatsion sistema menen ta`miynlengen ha`m paydalanıwshını a`meliy ma`selelerdi sheshiw ushın barlıq talapların ta`miynleydi.
Tarmaq komp`yuteri bazasındag`ı jumıs stantsiyaları tarmaqta server programmaları bolg`an jag`dayda tek g`ana tarmaq rejimde isleydi. Tarmaq komp`yuterinin` a`piwayı komp`yuterlerden ayırmashılıg`ı ol maksimal qısqartılg`an: klassikalıq Net PC diskli yadqa iye emes. Qısqartılg`an sistemalı platag`a ha`m tiykarg`ı yadqa iye. Sırtqı qurılmalardan displey, klaviatura, mısh`, ha`m tarmaq serverinen operatsion sistemanı ju`klewdi ta`miynlenetug`ın PZU Boot ROM chipi ornatılg`an tarmaq platasınan ibarat boladı.
Server – bul barlıq jumıs stantsiyaları talapların qayta islewshi ko`pshilik paydalanıwshı komp`yuter. Ol, bul jumıs stantsiyalarına ulıwma sistema resurslarınan paydalanıwg`a mu`mkinshilik beredi ha`m bul resurslardı bo`listiredi.
Arnawlı serverler:

1. 
   Fayl-server (fayl-server) mag`lıwmatalar bazası menen islew ushın arnalg`an. Ko`lemli diskli eslep qalıw qurılmasına, terabayt sıyımlıqtag`ı buzılıwg`a shıdamlı RAID massivli diskke iye.
   
2. 
   Arxivlengen server – iri ko`p serverli tarmaqlarda informatsiyanı rezervli kopiyalaw ushın paydalanıladı.
   
3. 
   Faks-server (Net SatisFaxion) – birneshe faks-modemli platalarg`a iye, ko`p adresli faksimil baylanıstı na`tiyjeli sho`lkemlestiretug`ın arnawlı jumıs stantsiyası.
   
4. 
   Baspa serveri (Print Server) – sistemada printerlerdi na`tiyjeli paydalanıw ushın arnalg`an.
   

Global tarmaqqa tikkeley dostupqa iye komp`yuterdi xost-komp`yuter depte ataydı.