Lim, fan va innovatsiyalar vazirligi toshkent moliya instituti andijon fakulteti

Javob:
4. Zanjirli bog‘lanish usulidan foydalanib xodimlar mehnat unumdorligini o‘zgarishiga:
a) mahsulot hajmi o‘zgarishining;
b) xodimlar soni o‘zgarishining ta’sirini hisoblaymiz.
Xodimlar mehnat unumdorligi aniqlaganimmizdek – mahsulot hajmining xodimlar soni nisbatiga teng, ya’ni


;

Demak, zanjirli bog‘lanish usuli bilan hisoblaydigan bo‘lsak:

Bazis davridagi xodimlar mehnat unumdorligi – 2 134,02 so‘m. ( )
Bazis davridagi mahsulot hajmi – 10 350 000 so‘m. ( )
Bazis davridagi xodimlarning umumiy soni – 4 850 kishi. ( )
Xisobot davridagi xodimlar mehnat unumdorligi – 2 295,08 so‘m. ( )
Xisobot davrida mahsulot hajmi – 11 200 000 so‘m. ( )
Xisobot davridagi xodimlarning umumiy soni – 4 880 kishi. ( )

1. 
   mahsulot hajmi o‘zgarishining ta’siri:
   

2 134,02 ≈ 2 309,28 – 2 134,02 = 175,26 so‘m.

2. 
   xodimlar soni o‘zgarishining ta’siri:
   

2 295,08 – 2 309,28 = - 14,2 so‘m.


Javob: a) 175,26 so‘m. b) – 14,2 so‘m.
5. Har bir aniqlangan ko‘rsatkichni qisqacha izohlang va xulosa qiling.
Qiymatlarning o‘rtacha miqdorini topishning bir necha yo‘li bo ‘lib, ulardan o‘rta arifmetik miqdor, o‘rtacha geometrik, o‘rtacha garmonik miqdorlar kabi usullardan foydalangan holda topiladi. 1-topshiriqda biz o‘rtacha bir xodimga to‘g‘ri keluvchi mahsulot hajmi miqdorini o‘rta arifmetik qiymatdan aniqladik. 2-topshiriqda Mutlaq tafovut va nisbiy tavofutlarni aniqladik. Mutlaq tafovut ikki qiymatlarning ayirmasini, ya’ni bir qiymat ikkinchisidan qanchaga katta yoki kichikligini anglatsa, nisbiy tafovut bir qiymat ikkichinsidan necha barobarga ko‘p yoki ozligini anglatadi.
3-topshiriqda yakuniy natijaga ta’sir etuvchi omillarning analitik ifodasini (regression tenglamasini) topdik. Bu qiymat bir omil yakuniy omilga qanchalik ta’sir ko‘rsatishini aniqlash uchun ishlatiladi.
4-topshiriqda zanjirli bog‘lanish usulida, ikki qiymatning yakuniy natijaga ta’sirini hisoblab chiqdik.
Xulosa qilib aytganda, barcha hisob-kitoblar statistik qonuniyat va formulalar hamda ekonometriyaga doir bilimlarga asoslangan holda amalga oshirildi. Demak, iqtisodiy tahlilni olib boruvchi mutaxassis albatta statistika, ekonometrika kabi fanlardan ham chuqur bilimga ega bo‘lishi talab etiladi.

2. 
   Masala. Sanoat korxonasi bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
   

№