Lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti b

16.4-rasm. Birinchi firmaning mahsulot ishlab chiqarish hajmini ikkinchi firmaning ishlab chiqarish hajmiga ko`ra
optimallashtirish grafigi
Agar birinchi firma, ikkinchi firma 60 birlik mahsulot ishlab chiqaradi, deb faraz qilsa, u holda birinchi firmaning talab chizig`i 60 birlik chapga siljigan bozor chizig`i sifatida keladi. Rasmda bu talab
chizig`i D1 (60) bilan ifodalangan, bu talab chizig`iga mos chekli daromad
chizig`i MR1 (60) bo`ladi. Bunday holda birinchi firmaning foydasini
maksimallashtiradigan ishlab chiqarish hajmi 30 birlikga teng (bu nuqta va MC<sub>1</sub> chiziqlari kesishgan nuqta). Agar birinchi firma ikkinchi
firma 90 birlik mahsulot ishlab chiqaradi, deb faraz qilsa, birinchi firmaning yangi talab chizig`i oldingisiga nisbatan chapga 30 birlik

siljiydi.	Bu chiziq	rasmda		D1 (90) . Endi birinchi firma foydasini
maksimallashtiradigan ishlab				chiqarish hajmi		15	birlikka	teng.
( MR1 (90) MC1 bo`lgan			nuqta). Va nihoyat,		birinchi		firma ikkinchi
firmani 20 birlik mahsulot				ishlab chiqaradi, deb faraz qilsin. U holda
birinchi	firmaning	talab	va	chekli daromad	MR1	chiziqlari		vertikal

ordinata o`qini kesib o`tadi (bu rasmda keltirilmagan) va birinchi firma umuman mahsulot ishlab chiqarmaydi. Agar biz birinchi firmaning maxsulot ishlab chiqarishini ikkinchi firmaning ishlab chiqarishdan bog`liq holda qanday o`zgarishni grafikda (16.5-rasm) ko`radigan bo`lsak,

282

Q₁ (Q₂ ) va


Q₁ (Q₂ )
birinchi firmaning ikkinchi firma ishlab chiqarishdan bog`liq ishlab chiqarish chizig`ini olamiz, ya′nibunday bog`liqlikni Q<sub>1</sub> (Q<sub>2</sub> ) funksiya ko`rinishida ifodalashimiz mumkin.
Q₁

120
100	Q2(Q1)
80
60	A
	Q1(Q2
40	Kurno muvozanati
20	EQ1^E ,Q2^E 

B

20. 40 60 80 90 100 120 Q₂

    
    

16.5-rasm. Kurno muvozanati
Birinchi firmaning ikkinchi firma ishlab chiqarishga ko`ra, ishlab
chiqarish chizig`i rasmda AB chizig`ini beradi.
Xuddi shunday, ikkinchi firmaning mahsulot ishlab chiqarish hajmini birinchi firma ishlab chiqarishiga ko`ra tahlil qilib, natijada ikkinchi firmaning ishlab chiqarish chizig`i Q<sub>2</sub> (Q<sub>1</sub> ) ni olishimiz mumkin (16.5-rasm).
Q<sub>2</sub> (Q<sub>1</sub> ) chizig`i ikkinchi firmaning birinchi firma ishlab chiqarish hajmini faraz qilgandagi va shu birinchi firmaning ishlab chiqarishi ikkinchi firmaning ishlab chiqarish hajmidan bog`liq ekanligini ifodalaydi. Agar firmalarning chekli xarajatlari bir-biridan farq qilsa,
ya′ni MC<sub>1</sub>  MC<sub>2</sub> bo`lsa, ularning ishlab chiqarish chiziqlari Q₂ (Q₁ ) lar ham bir-biridan farq qiladi (16.5-rasm).
Birinchi firmaning ishlab chiqarish chizig`i bilan ikkinchi firmaning ishlab chiqarish chizig`i kesishgan E nuqtaga mos keluvchi birinchi va
283

Q40P