Lingvist oxirgi shakl 1-son indd

salčï bichӓk izofasi bilan ifodalangani lug‘atda izohlangan (DLT,III, 
446). Kezi kelganda, lug‘atda “oshxona” ma’nosining ašlïq (DLT,I, 
137), “oshpaz” sememasining esa salčï (<sal= “solmoq, tashlamoq”) 
derivatlari bilan ifodalanganini ta’kidlash lozim. Har ikki leksik 
birlik faqat “Devon”da qo‘llangani bilan xarakterlanadi. “Qutadg‘u 
bilig” matnida “oshpaz”ma’nosini anglatgan aščï yasamasi Mahmud 
Koshg‘ariy lug‘atida mavjud emas. Ushbu hodisa eski turkiy 
adabiy tilida “oshpaz” ma’nosi uchun meyor sifatida aščï derivati 
olinganidan dalolatdir.
“Go‘sht osib qo‘yiladigan bir necha ilgakli moslama; changak, 
qanora” sememasi (O‘TIL, II, 550)ni ifodalash uchun eski turkiy tilda 
etlik (et+lik) ) yasamasining ishlatilgani “Devon”da aksini topgan. 
Ilk bor Turfon matnlarida “go‘sht do‘koni”ma’nosini anglatgan 
ushbu so‘z (DTS,188) lug‘atda shuningdek “etli, bo‘ydor, semiz” 
hamda “so‘yish uchun tayyorlangan qo‘y” ma’nolarini ham bildirgan 
(DLT,I,127).
11
“Devonu lug‘otit turk” da taom tayyorlash uchun zarur buyumlar nomlarini ifodalovchi leksik 
birliklar xususida

---

 “Devon”dan ovqatlanish uchun zarur anjomlar nomini 
ifodalovchi leksik birliklarga ham o‘rin ajratilgan.
Eski turkiy tilda ovqat tanavvul qilish uchun zarur ro‘zg‘or 
buyumlaridan biri qašuq so‘zi bilan ifodalangan: Quruq qašuq ağïzqa 
yaramaz - Quruq qoshiq og‘iz yirtar (DLT,I, 364). Leksemaning bu 
davrda qašïq shakli ham ishlatilganini qašïqla= “qoshiq bilan 
yemoq” (DLT,III, 350) harakat fe’lining mavjudligidan bilib olish 
mumkin. Ko‘rilayotgan so‘z etimologiyasi xususida turkologiyada 
keragidan ortiq mulohazalar borligini hisobga olib, bu masalaga 
takror diqqat qaratmasdan, uning “kurak, chilcho‘p”, “eshkak” kabi 
ma’nolarda hozirgi turkiy tillarda ishlatilayotgan qalaq so‘zi bilan 
gomogen ekanligi borasidagi fikr o‘rtaga tashlanganini ta’kidlaymiz.