Lipidlar va steroidlar

Savol va topshiriqlar

• Qanday birikmalar lipidlar deb ataladi?
• Yog‘lar hujayrada qanday vazifani bajaradi?
• Tuya o‘rkachida to‘plangan yog‘ nimaning manbai hisoblanadi?

Steroidlar — kimyoviy tabiatiga koʻra izoprenoidlarga mansub organik birikmalar sinfi. S. tirik tabiatda keng tarqalgan, mikroorganizm, oʻsimlik va hayvonlarda koʻplab uchraydi. Barcha S. steran uglevodorodlarining hosilalaridir, biogenetik jihatdan esa skvalendan hosil boʻladi. S. — optik faol kristall moddalar, organik moddalarda suvga qaraganda yaxshi eriydi. Tabiiy S. quyidagi sinflarga boʻlinadi: sterinlar, oʻtsafro kislotalari, steriod gormonlar (androgen gormonlar, androgenlar, kortikosteroidlar, estrogen gormonlar), yurakfaol steroidlari, yurak glikozidlari, bufogeninlar, steroid sapogeninlar (saponinlar) va steroid alkaloidlar. Tabiiy Sdan tashqari, koʻp sonli "sintetik S." ham olingan. S. tibbiyotda koʻplab ishlatiladi, kimyoda ahamiyati muhim.

• Steroidlar — kimyoviy tabiatiga koʻra izoprenoidlarga mansub organik birikmalar sinfi. S. tirik tabiatda keng tarqalgan, mikroorganizm, oʻsimlik va hayvonlarda koʻplab uchraydi. Barcha S. steran uglevodorodlarining hosilalaridir, biogenetik jihatdan esa skvalendan hosil boʻladi. S. — optik faol kristall moddalar, organik moddalarda suvga qaraganda yaxshi eriydi. Tabiiy S. quyidagi sinflarga boʻlinadi: sterinlar, oʻtsafro kislotalari, steriod gormonlar (androgen gormonlar, androgenlar, kortikosteroidlar, estrogen gormonlar), yurakfaol steroidlari, yurak glikozidlari, bufogeninlar, steroid sapogeninlar (saponinlar) va steroid alkaloidlar. Tabiiy Sdan tashqari, koʻp sonli "sintetik S." ham olingan. S. tibbiyotda koʻplab ishlatiladi, kimyoda ahamiyati muhim.

Steroid” so’zi yunon tilidan kelib chiqqan bo’lib, “STERE” so’zidan “ster” ya’ni “qattiq tana”, “oid” qo’shimchasi esa, “EIDOS” so’zidan olingan (yunon tilida bu qo’shimcha odatda “OIEDES” deb yoziladi) bo’lib, u “uch o’lchovli shakl” degan ma’noni anglatadi.

• Steroid” so’zi yunon tilidan kelib chiqqan bo’lib, “STERE” so’zidan “ster” ya’ni “qattiq tana”, “oid” qo’shimchasi esa, “EIDOS” so’zidan olingan (yunon tilida bu qo’shimcha odatda “OIEDES” deb yoziladi) bo’lib, u “uch o’lchovli shakl” degan ma’noni anglatadi.