Login parol tushunchalari Axborot xavfsizligi tushunchalari

Ma’lumotlardan foydalanishni mantiqiy nazorati.
Ruxsatlarni nazoratlash sohasi quyidagi qism sohalardan iborat:

• 
  Identifikatsiya
  
• 
  Autentfikatsiya
  
• 
  Avtorizatsiya
  

Avtorizatsiya-identifikatsiya, autentifikatsiya jarayonlaridan o‘tgan foydalanuvchi uchun tizimda bajarishi mumkin bo‘lgan amallarga ruxsat berish jarayonidir.
Avtorizatsiya tushunchasi odatda foydalanishni boshqarish tushunchasi bilan sinonim sifatida ham foydalanadi.
Foydalanish boshqarish – subyektni obyektga ishlash qobiliyatini aniqlashdir.



Subyekt – bu inson, dastur, robot, jarayon va hakazo bo‘lishi mumkin
Obyekt – bu ma’lumot, resurs, jarayon va hakazo bo‘lishi bo‘lishi mumkin.
Foydalanishni boshqarish quyidagi usullari mavjud:

• 
  Diskratsion foydalanishni boshqarish usuli (Discretionary access control, DAC);
  
• 
  Mandatli foydalanishni boshqarish usuli (Mandatory access control, MAC);
  
• 
  Rolga asoslangan foydalanishni boshqarish usuli (Role-based access control, RBAC);
  
• 
  Attributlarga asoslangan foydalanishni boshqarish usuli (Attribute-based access control, ABAC).
  

Tizimda ushbu foydalanish usullari bir-biridan alohida-alohida foydalanishi talab etilmaydi va ularning kombinatsiyasidan ham foydalanish mumkin.