Logistika xizmatlari

2.2 Logistikada biznes yuritishning turli shakllaridagi korxonalarning logistik xizmatlari
Logistika samaradorligi indeksi – LPI (Logistics Performance Index) Jahon banki tomonidan har ikki yilda bir marta e’lon qilinadi. Ushbu indeksni tanlash unga e’tiborning ichki va xalqaro logistika faoliyatini takomillashtirishni rag‘batlantirishi bilan bog‘liq bo‘lib, bu milliy raqobatbardoshlikni oshirish uchun zarur shartdir.
Logistikaning maqsad va vazifalari haqida oddiy so'zlar bilan gapirganda, ular mahsulot ishlab chiqaruvchidan xaridorgacha bo'lgan harakatini optimallashtirishga qaratilganligini tushunishingiz kerak. Buning uchun logistika bo'limi mutaxassislari tovarlarni ishlab chiqarish, ularni saqlash, etkazib berish va sotish bosqichida ham barcha turdagi muammolarni hal qilishga kompleks yondashadilar.
Ishlab chiqarish logistikasi iste'molchi talabiga muvofiq turli xil mahsulotlarni ishlab chiqarishni rejalashtirishni ta'minlash uchun mo'ljallangan. Bu bo'yicha ma'lumotlar va bozorning batafsil tahlili savdo va marketing bo'limlari mutaxassislari tomonidan taqdim etiladi.
Bu ta'minlashga qaratilgan vazifalarni hal qilishni ham o'z ichiga olishi kerak zarur sharoitlar korxonaning uzluksiz ishlashi va kerakli miqdordagi tovarlarni chiqarish uchun. Bu logistlarni ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida talab qilinadigan hajmda asbob-uskunalar va xom ashyo sotib olishni ta'minlashga majbur qiladi.
Logistika bo'limining asosiy vazifalari shuningdek, ombor ishini optimallashtirish va mahsulotni yakuniy iste'molchining omborlariga etkazib berishni o'z ichiga olishi kerak. Mutaxassislar ombor zaxiralari hajmini rejalashtirishlari va tovarlarning saqlash muddatini kuzatishlari shart.Logistlar yuk mashinalari, samolyotlar va kemalar uchun marshrutlarni rejalashtirishadi, bu yuklarni tashish xarajatlarini minimallashtirish uchun zarurdir. Shuningdek, ular tashish uchun zarur bo'lgan hujjatlarni tuzadilar, shu jumladan yo'l varaqalari va bojxona deklaratsiyasi.
Ushbu ko‘rsatkichlarning mamlakat bozor salohiyatining rivojlanishi bilan o‘zaro bog‘liqligi aniq, ularning qiymatlari qanchalik baland bo‘lsa, savdo operatsiyalari ishtirokchilarining ichki va tashqi bozor munosabatlari shunchalik samarali rivojlanadi, bu YaIMning shakllanishiga ma’lum hissa qo‘shadi.
Hisobot Logistika samaradorligi indeksini belgilaydigan 6 komponentdan foydalangan holda raqobatbardoshlikni o‘lchaydi. 160 mamlakat baholanib, ballar soni 1 va 5 oralig‘ida. Indeks so‘rovnoma asosida tuzilgan. Har bir respondent logistika samaradorligining oltita asosiy tarkibiy qismlari bo‘yicha sakkizta chet el bozorini baholaydi:

• 
  bojxona va chegaralarni rasmiylashtirish samaradorligi;
  
• 
  savdo va transport infratuzilmasi sifati;
  
• 
  raqobatbardosh narxlarda xalqaro transportni tashkillashtirish qulayligi;
  
• 
  logistika xizmatlarining sifati va vakolatlari;
  
• 
  tovarlarning o‘tishini kuzatish;
  
• 
  yuklarni yetkazib berishning o‘z vaqtida bajarilishi.
  

Ushbu hisobotga ko‘ra, bojxona va chegaralarni rasmiylashtirish samaradorligi 2,1 ball (140-o‘rin), savdo va transport infratuzilmasi sifati – 2,57 ball (77-o‘rin), xalqaro transportni raqobatbardosh narxlarda tashkillashtirish qulayligi – 2,42 ball
(120-o‘rin), Logistika xizmatlarining sifati va malakasi – 2,59 ball (88-o‘rin), tovarlarning o‘tishini kuzatish – 2,71 ball (90-o‘rin), tovarlarni o‘z vaqtida yetkazib berishining bajarilishi – 3,09 ball (91-o‘rin).
Tovarlarning o‘tishini kuzatish (+53), logistika xizmatlarining sifati va malakasi (+28) va tovarlarni o‘z vaqtida yetkazib berilishi (+23) tarkibiy qismlarida O‘zbekistonning ko‘rsatkichlari sezilarli darajada yaxshilandi.
O‘zbekistonning eng zaif tarkibiy qismlari bojxona (140-o‘rin) va xalqaro transport (120-o‘rin) hisoblanadi.
Bojxona va chegara rasmiylashtiruvi samaradorligi bo‘yicha O‘zbekiston 26 pog‘onani pasaytirdi.
So‘nggi yillarda O‘zbekiston transport infratuzilmasini rivojlantirishga, shu jumladan avtomobil transporti tizimini yanada takomillashtirish va
raqobatbardoshligini oshirishga katta e’tibor qaratmoqda.
Respublikaning barcha mintaqalarining fazoviy aloqasi ta’minlandi, yo‘lovchilar va yuk transporti sohasida tizimli islohotlar amalga oshirilmoqda, shu jumladan xalqaro standartlarga muvofiq yo‘l harakati xavfsizligi va qulayligini oshirish.
Aynan ushbu keng ko‘lamli ish Jahon bankining umume’tirof etilgan xalqaro reytingida aks etadi.
Bugungi kunda O‘zbekiston transport tizimi turli xil transport turlari va multimodal transportni rivojlantirish, tabiiy to‘siqlarni bartaraf etish va transportni boshqarishni takomillashtirish o‘rtasida samarali o‘zaro aloqalarni o‘rnatish yo‘lida bormoqda.
Keyinchalik rivojlangan mamlakatlarning transport tizimlari bilan yanada integratsiyalashuvi va transport sohasini rivojlantirishning zamonaviy tendensiyalari transport xizmatlari, infratuzilma va samarali logistikani rivojlantirishga kompleks yondashishni talab qiladi.
Transport-logistika markazlari ularga har qanday turdagi transportda kirib kelayotgan hamda olib chiqilayotgan yuklarni omborga joylashtirish, saqlash, ularga ishlov berish, qayta ishlash, qadoqlash va taqsimlash boʻyicha xizmatlar koʻrsatadi. Vakolatli organlar vokzalda, aerovokzalda, aeroportda, metropolitenda va avtostansiyaga kirish joyida transport vositasini, bagajni, yuk bagajini va yukni,
yoʻlovchilarni va boshqa shaxslarni koʻzdan kechirishdan oʻtkazishi mumkin.
Shuningdek, foydali qazilmalar joylashgan maydonlarda transport tashkilotlarining obyektlarini loyihalashtirish va qurish, ular joylashgan yerlarda yer osti inshootlarini joylashtirish taqiqlanadi. Alohida hollarda, loyihalashtirish va qurishga Davlat geologiya va mineral resurslar qoʻmitasi ruxsati bilan yoʻl qoʻyiladi.
Transport tashkilotlari va tashuvchilar faoliyati transport harakatlanishi bilan bogʻliq boʻlgan hamda mehnat sharoitlari oʻta zararli va oʻta ogʻir sharoitlarda band boʻlgan xodimlarning dastlabki hamda davriy tibbiy koʻriklardan oʻtkazilishini tashkil etishi shart.
«Orient Logistics Center» - Toshkent markazida joylashgan zamonaviy transport-logistika markazi
«OLC» TLM «O‘ztemiryo‘lkonteyner» AJ va SIA «SV Gulbis» o‘rtasidagi qo‘shma loyiha bo‘lib, konteyner terminali, gabaritsiz yuklarni ishlash maydoni, yuk mashinalari uchun turish joyi hamda A va V klassdagi ombor hududlarini o‘z ichiga oladi.
Majmua hududida bojxona rasmiylashtiruvi hamda yuklarni nazoratdan o‘tkazish xizmatlarini ko‘rsatadigan bojxona posti mavjud. Majmuaning ofis binosida «Yagona darcha» tizimida xizmat ko‘rsatadigan transport-logistika kompaniyalari, broker, ekspertiza, sertifikatsiya va temir-yo‘l organlari vakillari bor.
Loyihaning birinchi bosqichi doirasida yangi konteyner terminalining qurilishi yakunlandi. Maydon joriy yilning oktabr oyida to‘laqonli ishga tushirildi.
Loyihaning ikkinchi bosqichini 2020 yilda yakunlash rejalashtirilmoqda. Mazkur bosqich davomida konteyner terminalini 35 ming kV. Metrgacha kengaytirish, qo‘shimcha ombor bloklari hamda avtomobilchilar va majmuaga tashrif buyuruvchilar uchun sharoitlar yaratish maqsadida tashqi va ichki infratuzilmali obektlarni qurish rejalashtirilmoqda.
TLMning asosiy xizmatlari:

• 
  temir-yo‘l vagonlari va konteynerlarini ishlash;
  
• 
  uzun yuklarni ishlash;
  
• 
  maxsus texnikalarni ishlash;
  
• 
  yuk ortish va yuk tushirish operatsiyalari;
  
• 
  yuklarni bojxona omborida saqlash;
  
• 
  yuklarni ochiq maydonda saqlash.