Logistikani tashkil etish turlari Reja: Logistikani tashkil etish Logistikaning tarixi

Logistikani tashkil etish turlari
Reja:

1. 
   Logistikani tashkil etish
   
2. 
   Logistikaning tarixi
   
3. 
   Fan tarixi
   

Logistikani o'zlashtirish va uni takomillashtirish maqsadida ba'zi firmalarda maslahat markazlari tashkil etilgan. Logistikaning rivojlanishi logistika kontseptsiyasi va uning tamoyillarini ishlab chiqish bilan birgalikda amalga oshiriladi. Logistika tizimlarini ishlab chiqish va yaratishda umumiy muvofiqlashtirish moslamasining tabiati va mohiyatini, xususan, uning alohida jihatlarini belgilaydigan tamoyillar muhim ahamiyatga ega. Ishlab chiqarish va xo'jalik faoliyatidagi muammoni hal qilishda logistik yondashuvni aks ettiruvchi bir nechta asosiy tamoyillar mavjud:

1. Sinergiya tamoyili. Ushbu tamoyil muayyan maqsadlarga erishish uchun kompleks va tizimli yondashuvni belgilaydi. Ishlab chiqarish va aylanish mexanizmining o'zaro ta'sirini hisobga olgan holda, ushbu tamoyil asosida logistika tizimining alohida elementlarining faoliyatini yaxshilashdan ko'ra, barcha o'zaro bog'liq jarayonlarda harakatlarni muvofiqlashtirish orqali butun tuzilmada yaxshiroq natijaga erishish mumkin.

2. Dinamizm tamoyili. Logistika tizimlari ular qamrab oladigan jarayonlarning mohiyatini aks ettirishi va tashkiliy-iqtisodiy shakllanishlarni muzlatib qo'ymasligi kerak.
Logistika jarayonining mohiyati rivojlanishda, takomillashtirishga intilishda belgilanadigan progressiv dinamikada yotadi. Dinamizm ta'minot va marketing operatsiyalarini, mehnat vositalari va ob'ektlarini, rivojlanishning keyingi bosqichida ifodalangan maqsad va vazifalarni belgilaydi.
3. To'liqlik tamoyili. Ushbu tamoyil logistika tizimlari bir-biri bilan chambarchas bog'langan bir nechta yoki ko'p elementlardan iborat jamoa sifatida qurilishi kerakligini anglatadi. Logistika tizimi doirasida har qanday alohida elementlarning doimiy avtonom ishlashiga yo'l qo'yilmaydi. Favqulodda vaziyatlar va nostandart holatlar bundan mustasno.
4. Tashabbuskorlik tamoyili. Ushbu tamoyil asosida qurilgan logistika tizimlari iqtisodiy faoliyat jarayonlariga ijobiy ta'sir ko'rsatadigan sub'ektiv sharoitlarni yaratish va tartibga solish qobiliyati bilan bir qatorda, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan hodisalarga reaktsiyani aniqlash qobiliyatining paydo bo'lgan tuzilmalarida namoyon bo'lishini nazarda tutadi.
5. Maqsadlilik tamoyili. Maqsadlarga erishishda ijobiy rol o'ynaydigan potentsialni jalb qilishga e'tibor qaratadi. Tashkiliy, texnik va texnologik tuzilmalarni tanlashda tanlanganlik, muayyan muammolarni bir necha usullar bilan hal qilish imkoniyati sharoitida xarajatlarni yoki sayohat vaqtini kamaytirish istagi bilan namoyon bo'ladi.
Yagona boshqaruv ostida saqlash va transport vositalarining qo'shma tuzilmalarida o'zaro bog'liq funktsiyalarning jamlanishi, birinchi navbatda, logistika tamoyillarini amalga oshirishni belgilaydi. Integratsiyalashgan boshqaruvga o'tish an'anaviydan farqli o'laroq, logistika yondashuvi bilan amalga oshiriladi, bu erda menejment ko'pincha izolyatsiya qilinadi. Iqtisodiy tizimlarning moddiy-texnik ta’minoti nuqtai nazaridan progressivligiga moddiy-texnika bazasini oshirish orqali emas, balki uni takomillashtirish orqali erishiladi. Logistik yondashuv bilan iqtisodiy tizim bilan bog'liq va u bilan bog'liq bo'lgan barcha omillar izchil bo'ladi. Iqtisodiy faoliyatni tashkil etishda eng samarali ko'rsatkichlarga ishlab chiqarish, tashish, etkazib berish va sotish mexanizmining logistika tamoyillari bo'yicha o'zaro bog'langan tizimlar va quyi tizimlarning maksimal darajada integratsiyalashuvi bilan parallelligi natijasida erishiladi. Logistika tamoyillarini amalga oshirish natijasida zaxiralar hajmining kamayishi, muvofiqlashtirilmagan material oqimlari, saqlash xarajatlarining qisqarishi, moddiy resurslar va ishlab chiqarilgan mahsulotlarning harakati sodir bo'ladi.
Logistika tamoyillari tashkiliy loyihalash metodologiyasini takomillashtirish va sifatini oshirish, transport va saqlash, ishlab chiqarish, aloqa va axborot quyi tizimlarini loyihalashda tizimli yondashuvni ta'minlash imkonini beradi.
Logistika vazifalari va tamoyillarini amaliy qo'llash aniq vaziyatga bog'liq va xilma-xildir.

Logistika murakkab ishlab chiqarish-sotish komplekslarini o ‘rganadi, bu komplekslar ta’minot, asosiy ishlab chiqarish, transport va sotuv sohalarida tashkiliy-iqtisodiy faoliyatni amalga oshiradi. Bu komplekslarning o‘ziga xos xususiyatlari quvidagilardan iborat: asosiy vositalar va ishchi guruhlarning katta maydonga tarqalganligi; texnik vositalar asosiy qismining yuqori fond sig‘imi; logistik tizim elementlari ba’zilarining mobilligi va boshqalarining m a’lum jug‘rofik mintaqaga qattiq bogTiqligi; katta miqdordagi aralash tizimostilar (yuk jo ‘natuvchilar, yuk qabul qiluvchilar, resurslarni yetkazib beruvehilar va hokazo) ishining natijasiga bog‘liq. Ko‘rib chiqilgan xususiyatlar logistik tizimda moddiy va axborot oqimlarining o‘tishiga va hajmiga ta’sir qiladi hamda material o'tkazuvchi zanjiming alohida bo‘g‘inlari o'rtasida yuzaga keladigan tashkiliy va iqtisodiy munosabatlar tabiatini aniqlaydi. Fan sifatida logistikaning predmeti bo‘lib tovar harakati sohasida xarid, ishlab chiqarish va mahsulotni sotish bosqichlaridagi tashkiliy-iqtisodiy munosabatlar xizmat qiladi.

Logistika fan sifatida logistik tizim larni tashkil etishning umumiy xususiyatlari ni, qonun va qonuniyatlarini o ‘rganadi. 6 Logistikaning fan sifatida tuzilmasi b o lib tovar harakati jarayoniga tegishli bo'lgan qonuniyatlar va aloqalarni oTnatish hisoblanadi. Bu moddiy va axborot oqimlarini boshqarishning samarali shakl va uslublarini amaliyotda aniqlash va qoilash maqsadida amalga oshiriladi. Logistika fanining umumiy uslubi bo'lib tadqiqotning dialektik uslubi hisoblanadi. Aniq masalalar yechimini topish uchun fanda li/imli yondashuv, amallarni tadqiqot qilish uslublari va tizimlar 11a/ariyasidan foydalan iladi
Jarayonlami tashkil etishning logistik konsepsiyasini faqatgina logistika sohasida mutaxassislar tomonidangina amalga oshirib bo'lmaydi. Jarayonlami tizimli tashkil etish falsafasi biznesning tayanch falsafasi bo‘lishi lozim. Tijoratchilar, iqtisodchilar, turli larmoq menejerlari logistika konsepsiyasini tushunishlari va qabul qilishlari, jarayonlami logistik tashkil etishning asosiy usullarini bilishlari hamda erishiladigan samarani ko‘zda tutadigan bo'lishlari kerak. Shuning uchun ham bugungi kunda logistika sohasidagi kcng qamrovdagi oliy ta’lim vazifasi nihoyatda muhim hisoblanadi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti l.A. Karimov O'/.bekiston Respublikasi OUy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisidagi ma’ruzasida 0 ‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini yanada rivojlantirish borasida to ‘xtalib: «... bizning yaqin istiqboldagi eng muhim vazifamiz boshlagan ishlarimizni izchil davom ettirish — iste’mol talabini kengaytirish maqsadida sotsial sohani rivojlantirish, mehnatga haq tolashni yanada oshirish, xizmat ko'rsatish sektorini, infratuzilma obyektlarini rivojlantrishga, transport va kommunikatsiya loyihalarining amalga oshirilishiga alohida e’tibor berishdir»1 deb ta’kidlab o‘tdilar. Bozorlarda xaridorgir bo'lishi va mustahkam o‘rin egallashi uchun bu boradagi ishlami yana bir bor tanqidiy ко 'rib chiqish lozim. Bunda tashki bozorda xaridorbop, yuqori likvidli mahsulotlar ishlab chiqarishni kengaytirish uchun eksportga mahsulot chiqaradigan korxonaiarni rag'batlantirishni yanada kuchaytirish, ularga yangi imtiyoz va preferensiyalar berish bo‘yicha qo'shimcha chora-tadbirlar tayyorlash zarur»1 deb ta’kidladilar. M a’lumki, g‘arb logistikasi modellari mamlakatimiz xo'jalik amaliyotiga har doim mos kelavermaydi. Logistik tizimlar — bu atrof-m uhit bilan uzviy aloqasiz qarab b o ‘lmaydigan jonli tizimlardir. G'arb tizim laridan nusxa ohsh strategiyasi — bu egalik strategiyasi bo'lib, biroq yetakchilik strategiyasi emas. Mamlakatimiz iqtisodiyotiga, birinchi navbatda, bizning sharoitimizga to'g'ri keladigan, jarayonlar samaradorligining keskin o‘sishiga imkon beruvchi logistika falsafasini tadbiq etish lozim. Yangi ilmiy va o'quv «logistika» fanini o'rganish obvekti moddiy va ular bilan bog'liq bo'lgan axborot oqimlari hisoblanadi. Fanning dolzarbligi va uni o'rganishga boigan qiziqishning keskin ortishi logistik yondoshuvdan foydalanish orqali moddiy tizimlar faoliyati samaradorligini oshirishning potensial imkoniyatlari bilan bog'liqdir. Logistika xomashyo va yarimtayyor mahsulotlar olib kelish bilan iste’molchiga tayyor mahsulot yetkazib berish o'rtasidagi vaqt oralig'ini keskin qisqartirish imkonini beradi. Yuklarni saqlash va tashish xarajatlarini keskin qisqartirishga imkoniyat yaratadi. Logistikaning qo'llanishi m a’lum ot olish jarayonini tezlashtiradi, serviz xizmati darajasini oshiradi. Logistika sohasidagi faoliyat ko‘pqirralidir. U transport, ombor xo'jaligi, zaxiralar, xodimlar boshqaruvi, axborot tizimlari, tijorat faoliyati va boshqalarni tashkil etishni qamrab oladi. Sanalgan vazifalarning har biri tegislili soha fanida chuqur o'rganilgan va bayon etilgan. Faoliyat sohalarining maromli tashkil etilgan yengil boshqaruvini va yuqori samarali material o'tkazuvchi tizimlarini yaratish maqulidagi uzviy bog‘liqligini ta’minlash hisoblanadi. Logistik tarzda tashkil etilgan tizimlar an ’anaviy material o'tkazuvchi tizimlardan xuddi zamonaviy avtomobil XX asr boshlaridagi avtomobildan farq qilgani kabi farq qiladi. Logistikaning nazariy fan sifatidagi maqsadi xuddi shunday tizimlarning paydo bo'lishi va amal qilish qonuniyatlarini o‘rganishdir. Logistikaning amaliy faoliyat tandagi maqsadi esa ushbu tizimlarni yaratish va ularning amal qilishini ta’minlash hisoblanadi. Moddiy oqimlarni boshqarish har doim xo‘jalik faoliyatining muhim tomoni hisoblanib kelingan, biroq nisbatan yaqin vaqtlarda u iqtisodiy faohyatning eng muhim vazifalaridan biri tarzidagi mavqega ega bo'idi. Asosiy sabab -iste’molchining tez o‘zgaruvchi hoxish-istaklariga tez moslashuvchan bo‘lgan ishlab chiqarish va savdo tizimlari zaruriyatini tug‘dirgan sotuvchi bozoridan iste’mol bozoriga o‘tishidir. Iqtisodiyotda tarkibiy islohotlar va iqtisodiyotni modernizatsiyalashni yanada chuqurlashtirish, uning koiam ini kengaytirish bilan bogliq masalalarning nazariy va amaliy tomonlarini o‘rganishda «Logistika» fani alohida o‘rin tutadi. Jahon tajribasi shuni ko'rsatadiki, bugungi kunda raqobat bozorida kimki logistika sohasida layoqatli (kompetentli) bo‘lsa, yclakchilik mavqeyiga ega bo‘ladi. 0 ‘quv qoMlanmani tayyorlashda mualliflar ko‘p yil davomida olib borishgan izlanishlar natijasi, o'qigan m a’ruzalari va o'quv adabiyotlardan keng foydalangallar.