Лойиҳалаш асосий меъёрлари

Бўрттирилган бўйлама қирқим чизиш

Бўйлама қирқимни тўғрилашни лойихалаш бўрттирилган бўйлама қирқимда амалга оширилган.

Бунда вертикал масштаб 1:100, бўйлама масштаб 1:10000 деб қабул қилинган. Вертикал масштаб миқдори бўйлама қирқимни батафсил бўйлама қирқимга нисбатан 10 баробар йирикроқ чизиш имкониятини беради. Пировардада, бўйлама қирқимда баландликларни 0.05 м аниқликкача илғаш мумкин.

Бўрттирилган бўйлама қирқимни чизиш тўри ва ундаги сатрларнинг матни ҳамда ўлчамлари 1 – иловада келтирилган.

Курс лойиҳа иши учун мавжуд темир йўлнинг бўйлама қирқими, тархи ва ундаги сунъий иншоатлар ҳақидаги маълумотлар 2 – иловада жадвал шаклида берилган. Ушбу жадвалда мавжуд темир йўлнинг ер сатҳи белгиси (Н_ЕС) 4-устунда, мавжуд рельс боши белгиси (Н_МРБ) 3-устунда, мавжуд балласт қатламининг шпал билан биргаликдаги қалинлиги (h_б’+h_ш’) 5-устунда ҳар бир пикет учун алоҳида келтирилган.

Бўрттирилган бўйлама профилни чизишни пикетларни қўйиб чиқишдан бошланади. Ушбу пикетажга боғланган эгриликлар темир йўл тархига туширилади. Бунда фақат доиравий эгриликлар ўтиш эгриликларисиз кўтарилган. Чунки, темир йўл тархи бўйича кейинги хисобларда бошланғич маълумот бўлиб доиравий эгриликларнинг параметрлари хизмат қилган. Темир йўл тархини чизишда эгриликларнинг барча параметрлари (бурилиш бурчаклари, радиуси, тангенси, эгрилик узунлиги) эгриликлар, ўртасидаги тўғри чизиқли қисмларнинг узунлиги, бурилиш йўналиши тўғри кўрсатилган.

Сўнгра бўрттирилган бўйлама профилни тўридаги ер сатҳи (Н_ЕС) ва мавжуд рельс боши (Н_МРБ) белгиси сатрлари тўлдирилади. Чизмада бўйлама профилни тўғри жойлаштириш мақсадида ушбу белгиларнинг энг кичик ва энг каттаси белгилаб олинган. Миллиметрли қоғознинг қалин чизиғида 5 м га каррали белгилари жойлаштирилади. Ер сатҳи (Н_ЕС) мавжуд рельс боши (Н_МРБ) белгиларни миллиметрли қоғозга белгилаб чиқилган. Ер сатҳининг нуқталари нуқта-нуқта билан, мавжуд рельс боши белгилари нуқталари эса чизиқ билан туташтирилган. Ушбу босқичда балласт қатламининг шпал билан биргаликдаги қалинлиги мос равишда ҳар бир пикет учун ўз сатрига ёзиб чиқилган. Пикетлар орасидаги мавжуд нишабликлар ҳар бир пикет учун «пикетлараро нишабликлар” сатрига ёзиб чиқилган.

Сунъий иншоатлар ҳақидаги маълумотлар мавжуд рельс боши (МРБ) чизиғининг юқорисига ёзилади. Бунда сунъий иншоатларнинг шартли белгиси қўйилмаган.

3. 
   Мавжуд темир йўл бўйлама қирқими ва
   

тархининг таҳлили
Бўйлама қирқим ва темир йўл тархини тўғрилашни лойиҳалашда амалдаги лойиҳалаш меъёрларидан бўлган чекинишларни бартараф этилган. Амалдаги меъёрлардан мавжуд чекинишларни аниқлаш учун бўйлама қирқими ва темир йўл тархи тахлил қилинган. Темир йўл бўйлама қирқими ва тархини таъмирлаш жараёнида ишлар хажмини камайтириш мақсадида янги темир йўлларни лойиҳалаш меъёрлари билан бир қаторда [1] да имтиёзли лойиҳалаш меъёрлари ҳам келтирилган (4,5-илова). Мавжуд темир йўл бўйлама қирқим ва тархининг тахлили лойиҳалаш меъёрларидан чекланишлар кўрсатиб берилган.

Бўйлама қирқимни тахлил қилиш жараёнида қуйидагилар аниқланган:

1. 
   Раҳбар нишабликдан катта нишабликлар
   ПК 52, ПК 55, ПК 57 ;
   
2. 
   Узунлиги 200 м дан кичик элементлар –ҳамма элементлар 200 м дан кичик;
   
3. 
   Қиймати ҚМҚ меъёрлардан катта икки элемент нишабликлари орасидаги алгебраик фарқ қуйидаги ПК ларда мавжуд: ПК33, ПК35, ПК37, ПК55, ПК57, ПК59,
   
4. 
   Қиймати 2,5 ‰ катта нишабликда жойлашган ажрим қилиш жойлари мавжуд эмас;
   
5. 
   Мавжуд эгриликларнинг радиуслари: R=637м, R=920м, R=1280м;
   

5. Ҳисобланган рельс боши белгиси (H_хрб)
Темир йўл бўйлама қирқимини тўғрилашни лойиҳалаш жараёнида балласт қатламининг етарлича қалинлиги таъминланиши лозим. Шу боис бўртирилган бўйлама қирқимга икки ёрдамчи чизиқлар, яъни «Ҳисобланган рельс боши белгиси» ва «Балласт таги белгиси» чизиқлари чизилди.

Ҳисобланган рельс боши белгиси чизиғи, лойиҳаланаётган темир йўлда шпал тагида балласт қатламининг меъёрдаги қалинлиги таъминланганда рельс бошининг фиктив ҳолатини белгилайди.

Ҳисобланган рельс боши белгилари (H_хрб) ни ҳисоблаш схемаси 2.1-расмда келтирилди.

Ҳисобланган рельс боши белгисининг қийматлари ҳар бир пикет учун алоҳида қуйидаги ифода бўйича аниқланди:

, м
Бунда, – мавжуд рельс боши белгисининг ҳар бир пикетдаги қиймати;

– мавжуд ва лойиҳалаштирилаётган рельслар баландликлари ўртасидаги фарқ, м;

– мавжуд ва лойиҳалаштирилаётган балласт қатламлари (шпал билан биргаликдаги) баландликлари ўртасидаги фарқ, м.

Мавжуд ва лойиҳалаштирилаётган рельслар баландликлари ўртасидаги фарқ – ўзгармас қиймат бўлиб, у қуйидаги ифода бўйича ҳисобланди:

= - , м
Бунда, , – мавжуд ва лойиҳалаштирилаётган рельслар баландликлари, м.

Менинг мисолимда мавжуд рельс тури Р43, вертикаль емирилиши 5 мм. лойиҳалаштирилаётган рельс тури эса Р65.

Шундай қилиб,

=18,0 см – 0,5 см = 17,5 см;

=18,0 см;
= 0,18 м - 0,175 м = 0,005 м.
ҳар бир пикетда ўзгарувчан қиймат бўлиб, у қуйидаги ифода бўйича ҳисобланган:
= ( + ) – (+) , м

Бунда, - лойиҳалаштирилаётган балласт қатламининг қалинлиги, 0,55 м;

(+) – мавжуд балласт қатламининг (шпал билан биргаликда) баландлиги, ҳар бир пикет учун алоҳида 2-иловада келтирилган;

– лойиҳаланаётган шпал баландлиги, 0,18м.

ПК 27 учун
= (0,55 + 0,18) – 0.35 = 0.38м.
= 220,98 + 0.005 + 0,38= 221,41 м.
Балласт таги белгиси() нинг чизиғи «ҳисобланган рельс боши» белгиси () чизиғига параллел ва ундан қийматга тенг ўлчамда пастроқ ўтказилди, яъни:

= - , м
Йўл устки қурилмасининг қалинлиги – қуйидаги ифода бўйича аниқланди:

= + + + , м
Бунда, – рельс ости таглигининг қалинлиги, =2,1 см=0,021 м
= 0,18 + 0,18 + 0,021 + 0,55 = 0,93 м.

ПК	МРБ	ЕС	m		ХРБ
27	220,98	219.20	0.38	0.005	221.41
28	221,36	220.31	0.35	0.005	221.76
29	221,92	220.50	0.31	0.005	222.28
30	222,60	218.60	0.24	0.005	222.89
31	222,83	219.90	0.29	0.005	223.17
32	223,27	222.30	0.35	0.005	223.67
33	223,68	223.69	0.37	0.005	224.1
34	223,89	224.40	0.39	0.005	224.33
35	223,87	224.70	0.41	0.005	224.33
36	223,28	223.10	0.42	0.005	223.75
37	222,84	222.20	0.43	0.005	223.32
38	221,93	220.90	0.38	0.005	222.36
39	221,36	220.60	0.13	0.005	221.54
40	220,62	220.00	0.20	0.005	220.87
41	219,89	218.90	0.27	0.005	220.21
42	218,68	214.80	0.32	0.005	219.05
43	218,13	213.70	0.33	0.005	218.51
44	217,92	215.50	0.39	0.005	218.36
45	217,81	215.75	0.36	0.005	218.22
46	217,45	215.80	0.32	0.005	217.92
47	217,23	216.60	0.38	0.005	217.66
48	216,81	218.90	0.41	0.005	217.257
49	216,46	219.80	0.38	0.005	216.89
50	216,08	220.10	0.44	0.005	216.57
51	215,43	219.20	0.40	0.005	215.88
52	214,54	215.50	0.42	0.005	215.01
53	213,69	209.10	0.36	0.005	214.1
54	212,80	205.60	0.35	0.005	213.2
55	211,77	204.30	0.37	0.005	212.19
56	210,61	204.70	0.33	0.005	210.99
57	209,92	204.20	0.36	0.005	210.33
58	209,64	203.70	0.34	0.005	210.03
59	209,76	201.60	0.20	0.005	210.01
60	209,62	202.0	0.26	0.005	209.93
61	209,12	204.10	0.29	0.005	209.46
62	208,77	204.70	0.35	0.005	209.17
63	208,68	204.80	0.36	0.005	209.09
64	208,49	206.00	0.41	0.005	208.95
65	208,53	206.80	0.46	0.005	209.04
66	208,67	206.90	0.44	0.005	209.16
67	208,61	207.50	0.43	0.005	209.09
68	208,79	208.20	0.46	0.005	209.3
69	208,95	208.30	0.45	0.005	209.45
70	208,81	208.10	0.40	0.005	209.26
71	208,94	208.40	0.33	0.005	209.32
72	208,72	208.20	0.35	0.005	209.12
73	208,38	207.50	0.38	0.005	208.81
74	207,83	206.20	0.36	0.005	208.24
75	207,18	205.40	0.39	0.005	207.62
76	206,91	204.30	0.37	0.005	207.33
77	206,57	204.30	0.34	0.005	206.96