Lokomotivlarning turlari, tuzilishi va ishlashi

O'zbekiston“ va "O’z-Y" elektrovozining tuzilishi va texnik ko’raatkichlari
Dengiz sathidan balandligi 1500 m
atrof muhit harorati -30 ^oC - +50 ^oC
Ta’minot toki: o’zgaruvchan bir fazali 50 Hz
Ishchi kuchlanish: nominal kuchlanish 25 kV
kuchlanishning bir zumlik maksimal qiymati: 31 kV
kuchlanishning bir zumlik minimal qiymati: 17,5 kV
Elektrovozning ishlash kuchlanishi 2,5-30 kV
Uzluksiz quvvati: 6000 kVt
Boshlang’ich tortuv kuchi: 420 kN
Uzluksiz tortuv kuchi 288 kN
Ulektr tormozlash usuli: rekuperativ
Elektr tormozlash ning maxsimal kuchi: 220 kN
Rels koleyasi 1520 mm
O‘q formulasi C₀-C₀
Lokomotivning ekipirovkalanish massasi 126 t
O‘qqa tushadigan yuklama 21 t

Teplovozlar va elektrovozlardan foydalanish temir yo‘llar uchun sezilarli iqtisodiy samara beradi. Hozirgi kunda barcha davlatlarda asosan teplovozlar va elektrovozlardan foydalanilmoqda. Paravozlar qisman Xitoy, Hindiston, Afrika va Janubiy Amerikaning ayrim davlatlarida ishlatib kelinmoqda. Tortuv birliklari sifatida seksiyalar asosini tashkil etuvchi tortuv modullaridan tashqari har bir seksiya tarkibiga uni o‘zi yurar birlik sifatida ishlashini ta’minlovchi jihozlar kiradi – tok qabul qilish tizimi, mexanik tormozlash tizimi, umumiy himoya qurilmalari. Nihoyat har bir seksiyada kabina va istalgan miqdordagi tortuv modullari uchun hisoblangan boshqarish qurilmalari va jihozlari kompleksi bo‘lishi lozim. Foydalanish jarayonida yediriladigan, ta’mirlash yoki almashtirilashi talab etiladigan uzel va detallar barcha lokomotivlarda bir hil bo‘lishi kerak. Foydalanish muddati davomida yedirilmaydigan va shu sababli ta’mirlanishi yoki almashtirilishi talab etilmaydigan kuzovlargina turlicha bo‘lishi mumkin. O‘zbekiston temir yo`llarida hozirgi kunda quyidagi harakat tarkiblari ishlatilmoqda:

-teplovozlar;
-elektrovozlar;
-elektr poyezdlari;
-metropoliten harakat tarkiblari;
-vagonlar;
-maxsus mashinalar.
Temiryo‘l transportining harakat qiluvchi tarkibi ko‘pincha bosh harflar bilan yuritilgan, oxirgi belgilari qancha o‘qli va qanday elektr tokda ishlashini bildiradi. Masalan,
Bir fazali o‘zgaruvchan elektr tokda ishlaydigan elektrovozlar

• 
  to‘rt o‘qli elektrovozlar BЛ40 dan to BЛ59 gacha;
  
• 
  olti o‘qli BЛ60 dan to BЛ79 gacha,
  
• 
  sakkiz o‘qli BЛ80 dan to BЛ99 gacha belgilanadi.
  

Bir fazali o‘zgarmas tokda ishlaydigan elektrovozlar

• 
  BЛ19 dan to BЛ39 gacha;
  
• 
  BЛ8 dan to BЛ18 gacha belgilanadi.
  

2-rasmda o‘zgaruvchan tokda ishlaydigan BЛ80 va o‘zgarmas tokda ishlaydigan, 3-rasm BЛ10 elektrovozi ko‘rsatilgan.