M. Dáwletov, Sh. Allaniyazova, D. Seytqasımov, A. Dáwletova

Sorawlar hám tapsırmalar:
1. Ózbekstan qanday úlke?
2. Tuwǵan jer degende neni túsinesiz?
3. Qaraqalpaqstannıń ıqlım shárayatı qanday?
4. Tuwǵan jerimizdiń gúllep-jasnawı ushın ne islewimiz 
kerek?
5. «Tuwǵan jer — altın besik» temasında kishi kólemde 
gúrriń jazıp keliń.
Sózlik
Qaraqalpaq-
sha
Ózbekshe
Russha
Qazaqsha
Túrkmenshe
quyashlı
úlke
quyoshli 
o‘lka
ñîëíå÷íûé 
êðàé
íµðëû 
£ëêå
g
üneşli 
ülke

---

71
ósimlikler
dúnyası
o‘simliklar 
dunyosi
ðàñòèòåëü-
íûé ìèð
£ñiìäiêòåð 
ä¯íèåñi
ösümlik-
ler d
ünýäsi
tawlı
rayonlar
tog‘li 
tuman
ãîðíûå 
ðàéîíû
òàyëû 
àyäàíäàð
dagly 
ra
ýonlar
shól zonası
cho‘l 
hududi
ïyñòûííàÿ 
çîíà
ø£ëiñòàí
çöl zonasy
talap
ish
ðà
бîòà
òàëàï
talap
zúráát
hosil
yðîæàé
£íiì
hasyl
ıqtıyarlı
ixtiyoriy
äî
бðîâîëüíûé åðiêòi
ygty
ýarly
ORÍN HÁM WAQÍT PÍSÍQLAWÍSH
92-shınıǵıw. Gáplerdi oqıń. Bayanlawısh (is-háreket) penen 
baylanısıp, onıń isleniw ornın bildiretuǵın sózlerdi tabıń hám 
olardıń qanday sorawlarǵa juwap berip kelgenin túsindiriń.
1. Batıstan bult kóterilip kiyatır. (T.Q.) 2. Burın bul 
dógerekte el bolǵan. 3. Vokzal keyinlep izde qaldı. 4. Bul 
Tórtkúlde bolǵan edi. (Ó.X.) 5. Olar keyin shegindi. (N.D.) 
6. Ol toǵaylıqqa qarap ketti. (T.Q.) 7. Aspanda asıqtay bult 
joq (N.D.)
Is-hárekettiń isleniw ornın bildiretuǵın pısıqlawıshqa 
orın pısıqlawısh delinedi.
Orın pısıqlawısh qayerde? qayaqqa? qayda? qayerge?
qaydan? qayerden? qayaqtan? qayer menen? qalay
qaray? qayer arqalı? t.b. sorawlarǵa juwap beredi.
Orın pısıqlawısh, kóbinese orın ráwishi, barıs, orın, 
shiǵıs seplik qosımtalı sózler hám tirkewishli atlıqlar 
arqalı bildiredi. Mısalı: Ol peshtiń artına jasırındı. 
(T.Q.) Uzaqta qarawıtıp mallar jayılıp júr. (S.A.) Úlken 
hawa sharları aspanǵa kóterildi. («E.Q».) Daladan dúr-
sildi esitildi. Olar seyisxana tárepke ketti.
93-shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Orın pısıqlawıshlardıń astın sızıp, 
sorawların hám qanday sóz shaqaplarınan bolǵanın aytıń.

---

72
1. Azanda Quwat Aldızbay menen birge jaylawǵa shıǵıp 
ketti. (I.S.) 2. Tap sol waqıtta alıstan atlı kórindi. (S.A.)
3. Ol awılǵa kelgeli pillexananıń baslıǵı. (N.D.) 4. Dáryanıń 
ırashınan joqarı shıǵıp, qamıslıqqa kirdik. (Á.T.) 5. Hár 
jerde qar ılaqtırısıp oynaǵan balalar kórinedi. (T.Q.) 6. Biziń 
elimizde ilim keń rawajlanbaqta. («E.Q».) 7. Eshki ılaqların 
ertip soqpaq penen ketip baratır. (S.S.) 
94-shınıǵıw. Kóp noqattıń ornına orın mánisinde sóz tawıp 
qoyıp, gáplerdi kóshirip jazıń. Orın pısıqlawıshtıń sorawın hám 
qaysı aǵza menen baylanısıp kelgenin túsindiriń.
1. ... azıraq tım-tırıslıq payda boldı. (Q.J.) 2. ... 
áynektiń aldında qaranlap birew kórindi. 3. ... qızıl jabılǵan 
stol, úsh-tórt gúrsi, bir uzın skameyka tur. (T.Q.) 4. Diyqan 
... ótip ketti. (I.Yu.) 5. Qarawıl tawǵa jetkennen keyin jol 
janbawırdaǵı tar ... joqarı kóteriledi. (Sh.A.) 
95-shınıǵıw. Oqıń. Bayanlawısh penen baylanısıp, is-hárekettiń 
isleniw waqtın bildiretuǵın pısıqlawıshlardı anıqlań hám olardıń 
qanday sorawlarǵa juwap berip turǵanın aytıń.
1. Burın bul dógerekte el bolǵan. (Ó.X.) 2. Hár kúni 
birneshe shaqırım aralıqtı kesip ótemiz. 3. Búgin onıń 
ózi de kewilli edi. 4. Ol bul xabardı keyin esitti. (Ó.A.)
5. Jańa ay álleqashan batıp ketken. 6. Esiktiń aldındaǵı keń 
maydan búgin adam menen tolǵan. (N.D.) 7. Qoyshınıń qızı 
qoy kelgende jún tútedi. (naqıl)
Is-hárekettiń isleniw waqtın sıpatlaytuǵın pısıqlawısh-
qa waqıt pısıqlawısh delinedi.
Waqıt pısıqlawısh qashan? qay waqta? qashannan