M. I. Kuzmenkov, A. A. Sakovich O‘tga chikadigan nometallik va silikat materiallar texnologiyasi asoslari

Karbonatli jinslarning kimyoviy tarkibiga qo'yiladigan talablar
ohak biriktiruvchi moddalar ishlab chiqarish uchun

	Kimyoviy				Sinflar
	tarkibi	VA	B	DA		G		D	E	VA
	kaltsiy karbonat
	(CaCO3) %da,	92	86	77		72		52	47	72
	menga emas
	magniy karbonat
	(MgCO3) %da,	besh	6	yigirma		yigirma		45	45	sakkiz
	boshqa emas; boshqa ... bo'lmaydi; Endi yo'q
	Loy aralashmalari
	(Fe2O3+Al2O3+SiO2) %da,	3	sakkiz	3		sakkiz		3	sakkiz	yigirma
	boshqa emas; boshqa ... bo'lmaydi; Endi yo'q

Yog'li (plastik) va yog'siz past magneziumli ohak A va B toifali xom ashyolardan, magnezium ohak C va D sinf xom ashyosidan, dolomit D va E sinf xom ashyosidan, gidravlik ohak sinf xom ashyosidan olinadi. G.

Karbonatli jinslarning asosiy minerallari kaltsit CaCO dir₃, dolomit MgCa (CO₃)₂, magnezit MgCO₃. Karbonatli jinslarning asosiy vakillari ohaktosh, bo'r, dolomit, mergel, magnezitdir.

Karbonatlardan eng keng tarqalgani kaltsitdan tashkil topgan jinslardir (ohakli jinslar). Tuzilishiga ko'ra, kalkerli jinslar quyidagi turlarga bo'linadi: kalkerli muntazam kristallar, ko'pincha shaffof; donador ohaktosh, kalkerli shpatning individual tartibsiz donalaridan iborat; sal-

ohaktosh zich bir hil material kriptokristalin

mexanik aralashmalarni o'z ichiga olgan osmon tuzilishi; bo'r bo'lagi yumshoq,

kaltsitning eng kichik zarralaridan iborat bo'sh, suv toshida osongina gullaydigan; oolitli ohaktosh - kaltsitning konsentrik, qobiqsimon sharchalarining to'planishi; kalkerli tufa noz - gidrotermik teshiklardan kaltsitning yog'ishi natijasida hosil bo'lgan yog'ochli g'ovakli jins; yalang'och ko'z bilan ko'rinadigan chig'anoqlar va ularning bo'laklaridan iborat qobiqli tosh; metamorflangan marmar, bir xil donador ohaktosh.

12

• 
  Loy aralashmalari tarkibiga qarab, kalkerli jinslar ohaktoshlarga (5% gacha), mergel ohaktoshlariga (5-25%), mergellarga (25-50%), gil mergellarga (50-75% loy aralashmalari) bo'linadi. Yuqori darajada disperslangan kremniy va gil aralashmalari 5-7% miqdorida va to'g'ri tanlangan pishirish rejimi ohak sifatini pasaytirmaydi.
  

• 
  ohak ishlab chiqarish uchun ohaktoshlar, gil moddalari va dolomitning tarkibi normallashtiriladi, ohaktoshlarda esa ishlab chiqarish uchun.
  

MgO ning sement tarkibi. Ohak ishlab chiqarishda karbonatli jinslarning jismoniy holati katta ahamiyatga ega bo'lib, ohak pechlarini tanlashda hal qiluvchi ahamiyatga ega.

Dolomitlar ohaktoshlarning dolomitlanishi natijasida hosil bo'lgan, ular tabiatda keng tarqalgan va odatda kaltsit, gil moddalar, kvarts va temir oksidi aralashmalarini o'z ichiga oladi. Birlashtiruvchi moddalar ishlab chiqarishda kuyish haroratiga qarab dolomitdan MgO va CaCO dan tashkil topgan kaustik dolomit olish mumkin.₃, CaO va MgO dan tashkil topgan dolomitik ohak.

• 
  karbonat xom ashyosi turli mineral aralashmalarni o'z ichiga olishi mumkin. Ulardan ba'zilari, masalan, xloridlar, ftoridlar, qovurish paytida, dekarbonizatsiya jarayoniga tezlashtiruvchi ta'sir ko'rsatadi. Boshqalar, aksincha, olovga salbiy ta'sir ko'rsatadi, bu esa milya pechining devorlariga "payvandlanadigan" eruvchan birikmalar hosil bo'lishiga olib keladi va shu bilan "echki" deb ataladigan ko'rinishga olib keladi. Bunday aralashmalarga oqimlar - temir birikmalari, ishqoriy aralashmalar kiradi.
  

Karbonatli xom ashyoni pishirish uchun tayyorlash pechning turiga bog'liq. Milya o'choqlari uchun ohaktosh 60-100 mm gacha maydalanadi, aylanadigan pechlar uchun ohaktosh shag'al (15-30 mm) shaklida, ho'l ishlab chiqarish usuli uchun esa namlik miqdori bo'lgan bo'r yoki ohaktosh shlamlari tayyorlanadi. 38-43% tayyorlanadi.

1.2.2. eksperimental qism

Ishni bajarish uchun o'qituvchi karbonat jinsi namunasining sonini ko'rsatadi, talaba tahlil qilishi va xulosa berishi kerak: karbonat xom ashyosining turi; ushbu material tegishli bo'lgan sinf; ko'lami va uning asosida qurilish ohak olish imkoniyati.

13

Karbonat xomashyosining namligini aniqlash.Analitik tarozida 2-3 g mayda maydalangan boshlang'ich material shishaga tortiladi va unga haroratda bo'lgan pechga joylashtiriladi.

105. 
     1,5 2 soat davomida 110 ° C haroratda. Agar quritilgan namunani ikki marta ketma-ket tortish paytida uning og'irligi o'zgarmasa, namlikni olib tashlash to'liq hisoblanadi.
     

Mahsulot namligi (Vt) nisbatdan hisoblanadi

	V	(abitta	a2 )	100 wt. %,
			m
qayerda abitta	quritishdan oldin namunali shishaning og'irligi, g;
a2	quritgandan keyin namunali shishaning og'irligi, g;

13. 
    osilgan, janob.
    

SiO ning ta'rifi₂+ HCl qoldig'ida erimaydi.Materialning bir qismi (1 g) miqdoriy jihatdan chinni idishga o'tkaziladi va ehtiyotkorlik bilan qo'shiladi, stakanni soat oynasi bilan yopadi, 10 15 ml konsentrlangan xlorid kislotasi (= 1,19 g / sm)³). Reaktsiya tugagandan so'ng, soat oynasi distillangan suv bilan yuviladi, shundan so'ng chinni stakan eritmani quruq bo'lgunga qadar bug'lanishi uchun qum hammomiga qo'yiladi. 5-7 ml konsentrlangan xlorid kislota qo'shing (= 1,19 g / sm³). Cho'kma eriganidan so'ng, eritma yana qum hammomida quruq bo'lguncha bug'lanadi. Cho`kmaga 1:1 nisbatda suv bilan suyultirilgan 5 ml konsentrlangan xlorid kislota va 25-30 ml issiq distillangan suv qo`shing. Keyin eritma Buchner voronkasidagi kulsiz filtr orqali filtrlanadi. Filtrlangan tort xlorid ioniga reaktsiya yo'qolguncha issiq distillangan suv bilan yuviladi. Filtr cho'kindi bilan birga tigelga o'tkaziladi, mufel pechida ehtiyotkorlik bilan yondiriladi va keyin 600-800 ° S haroratda doimiy og'irlikda kalsinlanadi.

SiO ning umumiy tarkibi₂va erimaydigan qoldiq tenglamadan hisoblanadi

	^GSiO2H2O	(abitta	a2 )	100%,
			m
qayerda abitta	cho'kindi bilan tigelning og'irligi, g;
a2	bo'sh tigel massasi, g;

13. 
    dastlabki namunaning og'irligi, g;
    

o'n to'rt

Seskioksidlar yig'indisini aniqlash.R aniqlash uchun₂O₃SiO ni aniqlagandan keyin qolgan filtrat₂va erimaydigan

• 
  HCl qoldig'i, suv hammomida taxminan hajmgacha bug'lanadi
  

100 150 ml, shundan so'ng unga bir necha tomchi konsentrlangan HNO qo'shiladi₃(= 1,64 g/sm³). Eritma qaynatiladi va unga 10% NH eritmasi ehtiyotkorlik bilan qo'shiladi.₄OH ammiakning zaif hidi paydo bo'lguncha. Hosil bo'lgan cho'kma kulsiz filtrdan filtrlanadi va xlorid ioniga reaktsiya yo'qolguncha issiq distillangan suv bilan yuviladi. Cho'kma bilan filtr tigelga o'tkaziladi, ehtiyotkorlik bilan yondiriladi va mufel pechida kaltsiylanadi.

R tarkibi₂O₃tenglamaga muvofiq hisoblab chiqiladi

	^GR2O3	(abitta	a2 )	100%,
			m
qayerda abitta	cho'kindi bilan kalsinlangan tigelning massasi, g;
a2	bo'sh tigel massasi, g;

13. 
    dastlabki namunaning og'irligi, g;