M mamajanov odam anatomiyasi va fiziologiasi
Download 1.72 Mb. Pdf ko'rish
|
odam anatomiyasi va fiziologiyasi
|
Akromial - o’mrov bo’g’imi o’mrov suyagining akromial uchi bilan va
kurakning akromial o’simtasi bilan birikishdan vujudga keladi. Bu bo’g’im oddiy, yassi shaklga ega, harakatlari cheklangan. Akromial-o’mrov bo’g’imi 36 zich kapsula va uchta boylamlar bilan mustaxkamlangan. Boylamlardan alohida tumshuqsimon-akromial boylamni ko’rsatish lozim. Bu boylam kurak suyagining tumshuqsimon o’sig’i bilan o’mrov suyagi o’rtasida tortilgan bo’lib, yelka bo’g’imining gumbazini hosil qilishda ishtirok etadi. Qo’l suyaklari erkin qismining birlashishi Yelka bo’g’imi - yelka suyagining boshi bilan kurak suyagining bo’g’im maydonchasi qo’shilishidan hosil bo’ladi. Bu bo’g’im oddiy, yumaloq shaklga ega, ko’p o’qli. Bo’g’imda harakatlar 3 o’q atrofida bajarilishi mumkin: sagittal o’q atrofida olib qochish - olib kelish harakatlari, tikka o’q atrofida ichkariga burilish - pronatsiya va tashqariga burilish – supinatsiya, ko’ndalang o’q atrofida bukish - yoyish harakatlarni ko’rsatish mumkin. Bir vaqt ichida uchta o’q atrofida bajariladigan aylana harakat – tsirkumduktsiya deyiladi. Bo’g’im bo’shligidan ikki boshli yelka muskuli uzun boshining payi o’tadi. Yelka bo’g’imi kapsula va bitta tumshuqsimon-yelka boylami bilan mustaxkamlangan. Tirsak bo’g’imi murakkab, yelka-bilak, yelka-tirsak va bilak-tirsak - bilak bo’g’imlarining qo’shilishidan hosil bo’ladi. Bu uchchala bo’g’im atrofdan umumiy kapsula bilan o’ralgan va umumiy bo’g’im bo’shligiga ega. Yelka - tirsak bo’g’imi g’altak shaklga, yelka - bilak bo’g’imi shar va tirsak - bilak bo’g’imi tsilindr shaklga ega. Yelka-tirsak bo’g’imi – yelka suyagi distal uchidagi g’altaqsimon yuza bilan, tirsak suyagining yarimoysimon shaklga ega bo’lgan g’altaqsimon o’ymasi bilan birlashadi. Yelka-bilak bo’g’imi yelka suyagi distal uchidagi sharsimon boshchasi bilan bilak suyagining proksimal boshchasi bilan birikadi. Bilak-tirsak bo’g’imi bilak suyagi boshchasi atrofidagi aylanma bo’g’im yuzasi bilan tirsak suyagidagi bilak o’ymasining birikishidan hosil bo’ladi. Tirsak bo’g’imida 2-ta o’q atrofida harakatlar bajarilishi mumkin. Tikka o’q atrofida - supintsiya - pronatsiya harakati, ko’ndalang o’q atrofida bukish - yozish harakati bajariladi. Tirsak bo’g’imi quyidagi boylamlar: yonlama bilak va yonlama tirsak boylamlari bilan, bo’g’im bo’shligini ichida joylashgan bilakning aylanma boylami bilan mustaxkamlangan. Bilak va tirsak suyaklarning orasida pishiq biriktiruvchi to’qimali parda tortilgan bo’lib, suyaklarning hamkor burma harakatlarini bajarilishini ta’minlaydi. Bilak - kaft ustki bo’g’imi murakkab, ikki o’qli, ellips shakliga ega. Bo’g’im hosil bo’lish da bilak suyagini pastki uchidagi bo’g’im yuzasi kaft ustki suyaklarining yuqori qatori bilan birikishi natijasida hosil bo’ladi. Bo’g’im hosil bo’lishida kaft usti suyaklardan no’xatsimon suyak qatnashmaydi. Tirsak suyagining faqat tog’ayli diski bo’g’im yuzasining bir qismini to’ldiradi. Bo’g’im umumiy kapsula bilan o’ralgan bo’lib, yonlama bilak, yonlama tirsak va yonlama kaft bilak boylamlari bilan mustaxkamlangan. Bo’g’imda ikki xil harakatlar bajarilishi mumkin: sagittal o’q atrofida – panjani olib kelish va olib qochish, ko’ndalang o’q atrofida – panjani bukish va yozish. Qo’ll panjasi aylanma harakatni ham bajara oladi. Kaft oldi o’rta bo’g’imlari kaft ust qatordagi uchta suyaklar, no’xatsimon suyakdan tashqari, ikkinchi qatordagi to’rta kaft usti suyaklari bilan birikadi. Bo’g’im panjalariga kaftoldi-kaft, kaftlararo bo’g’imlar ham kiradi. Ko’rsatilgan 37 bo’g’imlarda, katta barmoqning kaft oldi-kaft bo’g’imidan tashqari, harakatlar chegaralgan bo’ladi. Download 1.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|