M u n d a r I j a


Download 1.09 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/51
Sana30.06.2020
Hajmi1.09 Mb.
#122499
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51
Bog'liq
abiturshtabalgebra

1
1
4
C) 9
1
4
D) 8
3
4
34.
(97-3-9) Hisoblang.
³
5
3
4
− 4
8
9
´
· 2 + 67
1
2
: 2
1
7
A) 24
1
3
B) 33
2
9
C) 36
1
9
D) 31
1
3
35.
(97-6-3) Hisoblang.
³ 5
9
− 1
1
6
·
1
2
´
:
5
9
+
1
3
A)
3
20
B)
17
60
C)
7
30
D) 
7
60
36.
(97-7-9) Hisoblang.
³
4
1
10
− 3
4
15
´
·
5
6
+ 4
1
10
: 1
1
5
A) 3
5
9
B) 4
1
9
C) 5
2
3
D) 2
3
5
37.
(97-10-9) Hisoblang.
³
12
1
9
− 10
2
5
´
: 38
1
2
+ 2
8
9
· 18
A) 24
1
15
B) 32
7
45
C) 38
3
5
D) 52
2
45
38.
(97-11-3) Hisoblang.
³
3
17
36
− 5
7
12
´
:
2
9

3
26
· 4
1
3
A) 9
B) 8
1
2
C) 9
D) 10
39.
(07-107-1) Hisoblang.
8
3
4
+
5
12
:
³ 1
3
· 2
1
2

7
8
´
A) 1
1
4
B) 6
3
4
C) 8
3
4
D) 9
1
4

17
1.2.3
O’nli kasrlar
1.
Agar kasrning maxrajini 10 va uning dara-
jalari ko’rinishida tasvirlash mumkin bo’lsa,
bunday kasrga o’nli kasr deyiladai.
2.
a · 10
−n
=
a
10
n
ni o’nli kasrga aylantirish
uchun sonida chapdan o’ngga tomon n
ta raqamdan so’ng vergul qo’yiladi. da
raqamlar soni tadan kam bo’lsa, oldiga
nol raqamlari qo’yiladi.
Masalan,
2345
10
3
= 2345,
23
10
4
= 00023.
1.
(96-3-64) Hisoblang.
2701 · 10
4
+ 3205 · 10
3
.
A) 5906 · 10
3
B) 5906 · 10
4
C) 34751 · 10
3
D) 30215 · 10
4
Yechish: Umumiy ko’paytuvchi 10
3
ni qavsdan
tashqariga chiqaramiz.
2701·10
4
+3205·10
3
= 10
3
(2701·10
1
+3205)
= 10
3
(02701 + 3205) = 34751 · 10
3
.
Javob: 34751 · 10
3
(C).
2.
(06-111-2) 2014 : 019 + 2· 03 ni hisoblang.
A) 1135
B) 935
C) 1285
D) 885
3.
(96-13-4) Ushbu
3104 · 10
2
+ 181 · 10
3
yig’indi quyidagi sonlarning qaysi biriga teng?
A) 3285 · 10
3
B) 3285 · 10
2
C) 4914 · 10
2
D) 4914 · 10
3
4.
(96-9-4) 1011 · 10
3
+ 2· 10
4
ni hisoblang.
A) 3111 · 10
3
B) 3111 · 10
4
C) 3111 · 10
7
D) 1221 · 10
3
5.
(96-12-62) Hisoblang.
1015 · 10
4
+ 314 · 10
5
A) 4155 · 10
4
B) 4155 · 10
5
C) 4155 · 10
9
D) 1329 · 10
4
6.
(98-12-8) Hisoblang.
321 · 595 − 444
221 · 595 + 151
A) 1
B) 2
C)
1
2
D) 1
1
2
Yechish: Kasr suratida quyidagicha almashtirish
bajaramiz.
321 · 595 − 444 = (221 + 1) · 595 − 444 =
= 221 · 595 + 595 − 444 = 221 · 595 + 151
ekanidan
321 · 595 − 444
221 · 595 + 151
=
221 · 595 + 151
221 · 595 + 151
= 1
ni hosil qilamiz. Javob: 1 (A).
7.
(98-7-9) Hisoblang.
221 · 595 + 151
642 · 595 − 888
A) 1
B)
1
2
C) 1
1
2
D) 
62
41
8.
Hisoblang.
686 · 475 − 462
244 + 475 · 243
A) 1
B)
1
2
C) 2
D) 2
9.
Hisoblang.
127 · 345 + 225
454 · 345 − 24
A) 1
B)
1
2
C) 1
1
2
D) 
1
2
10.
(01-8-17) Hisoblang.
021 : (005 +
3
20
− 2· 14
A) 245
B) 255
C) 2
D) 335
Yechish: Dastlab qavs ichini hisoblaymiz.
005 +
3
20
= 005 +
15
100
= 005 + 015 = 020.
Ikkinchi, keyin birinchi tartibli amallarni bajarib
021 : 020 − 2· 14 = 105 − 350 = 245
ni olamiz. Javob: 245 (A).
11.
(01-2-11) Hisoblang.
− 33 :
³
2
1
7
− 1
1
5
´
A) 35
B) 25
C) 15
D) 05
12.
(00-5-17) Ifodaning qiymatini toping.
24 + 3
1
3
− (26)
A) 106
B) 125
C) 3
8
15
D) 125
13.
(00-5-18) Hisoblang.
³

3
8
´
· (32) + 0· (8)
A) 8
B) 4
C) 6
D) 7
14.
(96-1-5) Hisoblang.
³
2− 2
1
3
´
· 52 : 2
3
5
A)
2
3
B)
1
3
C) 3
D)
3
7

18
15.
(96-6-1) Hisoblang.
175 
³
1
2
7
´
· 6·
7
9
A) 475
B) 215
C) 825
D) 475
16.
(96-9-56) Hisoblang.
6
3
8

³
2− 2
1
3
´
: 1
1
3
A) 5
2
3
B) 6
1
4
C) 4
1
2
D) 2
1
3
Yechish: Dastlab qavs ichini hisoblaymiz:
2− 2
1
3
= 2
1
2
− 2
1
3
= (2 − 2) +
1
2

1
3
=
1
6
.
1
1
3
aralash kasrni noto’g’ri kasrga aylantirib, amal-
larni bajaramiz
6
3
8

1
6
:
4
3
= 6
3
8

1
6
·
3
4
= 6 +
3
8

1
8
= 6
1
4
ni olamiz. Javob: 6
1
4
(B).
17.
(97-1-7) Hisoblang.
³ 1
6
− 1
1
15
+
1
10
´
: 06 + 04
A) 1
11
15
B) 088
C) 1
1
3
D) 
14
15
18.
(97-2-1) Hisoblang.
1
3
4
· 6·
³

4
7
´
− 375
A) 275
B) 1025
C) 275
D) 1025
19.
(97-8-1) Hisoblang.
5
3
7
· 2·
³
2
1
3
´
A) 36
B) 8
C) 8
D) 36
20.
(97-11-7) Hisoblang.
02 + 1·
³ 4
9
− 1
1
2
+
1
6
´
A) 14
B) 18
C) 004
D) 036
21.
(98-8-5) Hisoblang.
3
16
+
1
16
· (0312 : 0− 315 · 16)
A)
1
4
B)
3
16
C) 
1
16
D) 
1
8
22.
(98-1-3) Hisoblang.
19· 18 − 19· 16 + 30· 18 − 30· 16
A) 98
B) 100
C) 10
D) 110
Yechish: Birinchi va uchinchi qo’shiluvchilardan
umumiy ko’paytuvchi 18 ni, ikkinchi va to’rtinchi
qo’shiluvchilardan 16 ni qavsdan tashqariga chiqa-
ramiz. Natijada 18(199 + 301) − 16(199 +
301) = 18·5016·50 = 50(1816) = 50·2 = 100.
Javob: 100 (B).
23.
(99-6-2) Hisoblang.
13· 5− 8· 4− 5· 83 + 4· 135
A) 42
B) 52
C) 50
D) 48
24.
(00-2-1) Ifodaning qiymatini toping.
12· 64 + 173 · 36 + 12· 36 + 17· 64
A) 3000
B) 1800
C) 2000
D) 3600
25.
(98-8-3) Hisoblang.
109 · 917 − 537 · 72 − 37 · 917 + 1· 72
A) 360
B) 350
C) 290
D) 380
26.
(99-8-7) Ifodaning qiymatini toping.
79− 798 + 79− 796 + 79− 794 + · · · +
+60− 602 + 60− 60
A) 100
B) 20
C) 10
D) 188
27.
(98-8-7) Hisoblang.
³ 5
6
· − 5
´
:
2
3
− 05
2
A) 1
B) 1
C) 05
D) 15
Yechish: Dastlab qavs ichidagi amallarni ba-
jaramiz.
5
6
· − 5 =
25
6
− 5 =
25 − 30
6

5
6
.
Agar 05 =
1
2
ekanligini hisobga olsak, 05
2
=
1
4
ekanligini olamiz. Natijada,

5
6
:
2
3

1
4

5
6
·
3
2

1
4

5
4

1
4

6
4
15.
Javob: 15 (D).
28.
(98-1-7) Hisoblang.
(
2
3
: 3 − 1) · 15
2
− 025
A) 15
B) 2
C) 5
D) 02
29.
(98-4-1) Hisoblang.
(16
2
− 2·
3
11
) : 14
A) 14
B) 12
C) 15
D) 16
30.
(99-4-4) Hisoblang.
2·
³
2
1
3
: 2− 1
´
+ 2
4
5
A) 56
B) 2
2
3
C) 2
1
3
D) 28

19
31.
(00-6-2) Hisoblang.
(0· 0− 01) : 025 + 075
A) 107
B) 245
C) 395
D) 043
32.
(00-6-3) Ifodaning qiymatini toping.
(1
2
3
· 22 + 1) : 2
1
5

5
11
A) 1
B) 16
C) 2
1
3
D) 1
2
3
33.
(07-109-1) Hisoblang.
³
3− 3
1
3
´
· 104 : 5
1
5
A)
1
3
B)
2
5
C)
3
7
D)
1
12
34.
(96-1-3) Ifodaning qiymatini toping.
6· 004 · 165
3· 5· 016
A) 6
B)
1
2
C)
2
3
D)
1
6
Yechish: Kasr suratida verguldan keyingi raqam-
lar sonini hisoblaymiz. Ular 5 ta. Endi kasr
maxrajida verguldan keyingi raqamlar sonini hisob-
laymiz. Ular 4 ta. Kasr maxrajidagi 51 ni,
unga teng bo’lgan 510 bilan almashtiramiz, nati-
jada kasr maxraji va suratida verguldan keyingi
raqamlar soni tenglashadi. Kasr surati va maxra-
jini 10
5
ga ko’paytiramiz
6· 004 · 165 · 10
5
3· 510 · 016 · 10
5
=
68 · · 165
33 · 510 · 16
.
Endi kasrni qisqatriramiz
68 · · 165
33 · 510 · 16
=
17 · · · 33 · 5
33 · 17 · 30 · 16
=
5
30
=
1
6
.
Javob:
1
6
(D).
35.
(96-9-54) Ifodaning qiymatini toping.
0· 1· 26
7· 7· 14
A)
1
24
B)
2
5
C) 004
D)
1
12
36.
(96-10-3) Ifodaning qiymati nechaga teng?
015 · 1· 46
9· 003 · 64
A)
5
8
B)
2
5
C) 2
D) 02
37.
(99-4-3) Ifodaning qiymatini toping.
3· 0027 · 0005
009 · 00025 · 064
A) 3
B) 03
C) 30
D) 2
38.
(03-5-1) Hisoblang.
013
000013
+
002
00005

07
00014
A) 540
B) 580
C) 620
D) 1400
39.
(03-10-3) Ifodaning qiymatini toping.
007
021
+
04
006
+
09
005
A) 25
B) 20
C) 15
D) 30
40.
(01-6-1) Hisoblang.
400 − 21· 185
1· 2
1
5
+ 2· 1
1
2
A)
2
7
B)
3
5
C)
3
7
D)
3
10
Yechish: Kasr suratini hisoblaymiz, 400 − 21·
185 = 400 − 39775 = 225Endi kasr maxrajini
15·22+28·15 = 15(22+28) = 15·5 = 75.
Natijada, 225 : 75 = 03 =
3
10
Javob:
3
10
(D).
41.
(96-10-5) Hisoblang.
(5
1
3
− 32) : 2
2
3
+ 1
2
5
A) 2
1
2
B) 22
C) 32
D) 2
42.
(98-6-4) Hisoblang.
[(12 : 36) + 03] · 9
02
A) 1485
B) 15
C) 150
D) 15
43.
(01-5-1) Hisoblang.
(6
3
5
− 3
3
14
· 5
5
6
(21 − 125) : 25
A) 25
B) 3
C) 25
D) 4
44.
(99-2-1) Hisoblang.
74 +
13
17
· 015 · 1
4
13
· 6
2
3
0· − 016
A) 10
B) 8
C) 12
D) 6
45.
(00-1-1) Hisoblang.
5
11
· 0006 · 2
1
5
+ 1
1
8
· 0004 ·
8
9
0· 00009 + 00001 · 05
A) 10
B) 04
C) 20
D) 2
46.
(02-4-1) Hisoblang.
³
2
3
4
− 025
´
· 0− 1
2
3
· 18
A) 1
B) 15
C) 1
D) 15
47.
(02-6-1) Hisoblang.
32 · 099 · 25 · 125 + 411 + 57 · · 0· 25 ·
4
19
A) 2001
B) 2000
C) 1999
D) 2002

20
1.2.4
Cheksiz davriy o’nli kasrlar
Cheksiz o’nli kasrlarning kasr qismidagi bir yoki bir
necha raqamlari bir xil tartibda ketma-ket takrorlansa,
bunday kasrlar cheksiz davriy o’nli kasrlar deb, takror-
lanadigan raqamlar gruppasiga shu kasrning davri deb
ataladi. Davr qavsga olib yoziladi. Masalan, 05555 . . . =
0(5); 21232323 . . . = 21(23)Cheksiz davriy o’nli
kasr ko’rinishida tasvirlash mumkin bo’lgan sonlar rat-
sional sonlar deyiladi.
1.
Agar qisqarmas kasrning maxrajini tub ko’-
paytuvchilarga ajratganda 2 va 5 sonlari-
dan boshqa tub ko’paytuvchilar uchrasa,
bunday kasr cheksiz davriy o’nli kasr bo’ladi.
Misollar:
3
48
=
1
16
=
1
2
4
- chekli o’nli kasr.
5
12
=
5
2
2
3
- cheksiz davriy o’nli kasr.
2.
Davriy kasrlar ikki xil bo’ladi. a) agar davr
verguldan keyin darhol boshlansa, bunday
davriy kasr sof davriy kasr deyiladi.
Misol: 0333 . . . = 0(3)2161616 . . . = 2(16).
b) agar davr verguldan keyin darhol bosh-
lanmasa, bunday davriy kasr aralash davriy
kasr deyiladi.
Misol: 0377 . . . = 03(7)281212 . . . = 28(12)
3.
Sof davriy kasr shunday oddiy kasrga tengki,
uning maxraji davrda nechta raqam bo’lsa
shuncha 9 dan, surati esa davrning o’zidan
iborat.
Masalan, 0(3) =
3
9
=
1
3
,
2(16) = 2
16
99
.
4.
Aralash davriy kasr shunday oddiy kasrga
tengki, uning maxraji davrda nechta raqam
bo’lsa shuncha 9 va verguldan keyin davr-
gacha nechta raqam bo’lsa shuncha 0 dan
tuzilgan sondan, surati esa verguldan keyingi
ikkinchi davrgacha bo’lgan raqamlardan tuzil-
gan sondan birinchi davrgacha bo’lgan raqam-
lardan tuzilgan son ayirmasidan iborat.
Masalan, 03(7) =
37 − 3
90
=
34
90
=
17
45
,
28(12) = 2
812 − 8
990
= 2
804
990
= 2
134
165
.
1.
(96-1-12) Quyidagi sonlardan qaysi biri 0(2) ga
teng?
A)
1
9
B)
2
9
C)
2
3
D) 022
Yechish: 0(2) sof davriy kasr, 3-qoidaga ko’ra
0(2) =
2
9
dir. Javob:
2
9
(B).
2.
(96-9-62) Quyidagi sonlardan qaysi biri 0(5) ga
teng?
A)
1
2
B)
5
9
C) 0555
D)
1
5
3.
(97-9-71) 8(5) ni oddiy kasrga aylantiring.
A) 8
4
9
B) 8
5
8
C) 8
7
8
D) 8
5
9
4.
0(18) ni oddiy kasr shaklida yozing.
A)
2
11
B)
18
90
C)
8
99
D)
18
900
5.
(99-4-27) 05(6) soni quyidagilardan qaysi
biriga teng?
A)
56
99
B)
1
18
C)
17
30
D)
28
45
6.
(01-6-22) 02(3) ni oddiy kasrga aylantiring.
A)
7
30
B)
4
15
C)
3
8
D)
2
7
7.
(03-8-27) 02(18) ni oddiy kasr shaklida yozing.
A)
12
55
B)
13
55
C)
28
99
D)
218
900
8.
(02-11-2) 3
127
495
ni cheksiz davriy o’nli kasr ko’ri-
nishida yozing.
A) 3(127) B) 3(254) C) 32(54) D) 32(56)
9.
(99-7-6) Hisoblang. 0(5) + 0(1)
A)
2
3
B)
1
3
C) 15
D)
1
4
Yechish: 0(5) va 0(1) sof davriy kasrlardir.
Ularni 3-qoidaga ko’ra oddiy kasrlarga aylanti-
ramiz. 0(5) =
5
9
; 0(1) =
1
9
Endi ularni qo’sha-
miz.
5
9
+
1
9
=
6
9
=
2
3
Javob:
2
3
(A).
10.
(98-5-4) 0(8) + 0(7) ni hisoblang.
A) 0(15)
B) 1(6)
C) 1(5)
D) 1(15)
11.
(01-3-39) 0(8) + 0(3) ni hisoblang.
A) 1
1
9
B) 1
2
9
C) 1(11)
D) 1(1)
12.
(02-5-2) 05(6) + 0(8) ni hisoblang.
A) 06(4)
B) 13(6)
C) 1
Download 1.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling