Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

Iflos aralashmalarning massaviy ulushini qoida ajratish usuli bilan 
aniqlash
 
Ushbu usul LKM va 2L-12 qurilmalarini ishlashini tekshirish uchun 
qoilaniladi.
56 

---

Iflos aralashmalaming massaviy ulushini qoida tahlil qilib aniqlashda 
ham o„sha usulda birlashtirilgan namunadan massasi taxminan 250 g 
o„rtacha namima tanlab olinadi va sinash uchun undan massasi 100 g dan 
ikkita namuna o„lchab olinadi.
Agarda tahlil o„tkazilayotganda begona jismlar ya‟ni: toshlar, sim 
boiaklari, mixlar, kanop qiyqimlari va shunga o„xshashlar uchrab qolsa ular 
alohida oichanadi. Olingan massani birlamchi namuna massasidan olib 
tashlanadi qolgan massa esa 100% deb qabul qilinadi.
Agarda paxtaning namligi 12 % dan yuqori boisa, uni dastlab 12 % 
dan kam namlikgacha quritiladi.
Paxtada yuqori namlikka ega boigan (yirik yashil barg, chanoqlar, 
poya va boshqalar) boisa, umumiy namlikning foizidan qat‟iy nazar 
ifloslikni aniqlashdan oldin birlashtirilgan namuna dastlab kuritilishi lozim. 
Quritilgan paxta namunasi sinash oldidan sovutilishi lozim.
Oichangan paxta namunasi teshiklari oichamlari 3x3 mm boigan 
elakda tekis karton yoki oyna ustida paxtadan ifloslik guruhiga kiruvchi 
mayda iflosliklar, qum va changlarni ajratish uchun elanadi. Undan keyin 
namunada ifloslik guruhiga kiradigan qolgan iflos aralashmalar, hamda 
chirigan, singan va qurigan pallachalar ajratib olinadi.
Ajratilgan iflos aralashmalar va ulyuk massalari alohida 0,01 g 
aniqlikda oichanadi. Ifloslik foizi har bir sinash namunasining birlamchi 
massasiga (100 g) ga nisbatan hisoblanadi. Ifloslik uchun ikki namuna 
sinash natijalarining 0,1 % gacha yaxlitlangan o„rtacha qiymati olinadi.
Paxtaning iflosligini va ulyukdorligini qoi yordamida aniqlash usuli 
paxtaning massasi 100 g boigan sinash uchun namunani tarkibiy qismlarga 
- toza paxta, ifloslik va ulyukka ajratish yoii bilan amalga oshiriladi. Sinash 
uchun namuna yuqorida ko„rsatilgan usul bo„yicha LKM, 2L-12 
qurilmalari uchun olingani kabi tanlab olinadi.
Oichangan paxta teshiklari oichamlari 3x3 mm boigan elakda tekis 
karton yoki oyna ustida paxtadan ifloslik guruhiga kiruvchi mayda 
iflosliklar, qum va changlarni ajratish uchun elanadi. Undan keyin 
namunadan ifloslik guruhiga kiradigan qolgan iflos
57 

---

aralashmalar, ulyuk, hamda chirigan, singan va qurigan pallachalar ajratib 
olinadi.
Ajratilgan iflos aralashmalar va ulyuk massalari alohida 0,01g 
aniqlikda oichanadi. Ifloslik va ulyukdorlik foizi sinash namunasining 
birlamchi massasi (100 g) ga nisbatan hisoblanadi.
MISOL. 
Namunaning 
vazni 
M
n
=300g, 
ajratilgan 
iflos 
aralashmalaming vazni Mif=36,0 g, namligi 13 foiz boigan laboratoriya 
quritgichida quritilgan S-6524 seleksion nav paxtaning iflosligini aniqlash 
lozim.
Namuna tozalashdan awal laboratoriya quritgichida quritilganligi 
uchun 0„zDSt 592 standartiga binoan K
2
=1,0 qabul qilamiz. Paxtaning 
iflosligini aniqlaymiz.