Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

6.6. Chigitning tukdorlik miqdorini aniqlash
 
Tukdorlik miqdorini aniqlashdan maqsad OSX-1 chigit tuksizlagich 
yoki kuydirilgan g„ovak loyli idishlami qollash yordamida tukli va 
tuksizlangan chigitlaming vazniy ulushini foizlarda belgilashdir.
Chigitning tukdorlik miqdorini 0„z DSt 601 raqamli davlat standarti 
bo„yicha aniqlanadi.
Ushbu standart yog„-moy sanoati korxonalarida qayta ishlab chiqarish 
uchun keltiriladigan chigitga joriy qilinadi.
145 

---

Tukdorlik deb, momiq ajratishda chigitda qoladigan va chigitning 
vaznida foizlarda aks ettiriladigan tolaning miqdoriga aytiladi.
Ushbu standart talablari majburiy hisoblanadi.
OSX-1 rusumli chigit tuksizlagichda chigitning tukdorligini 
aniqlash usulida qo„llaniladigan vositalar
OSX-1 chigit tuksizlagich boshqaruv pulti, setkali stakan va chigitni 
tuksizlantiruvchi uskunadan iborat boigan reaksion qurilmadan tuzilgan (37-
rasm).
3- yoki 4-sinfga mansub boigan laboratoriya tarozilari ulaming tortish 
chegarasi 1 kg gacha, shkalasining oraliq darajasi 10 mg gacha boiishi 
kerak:
— siglmi 150 sm
3
boigan buglanish idishlari;
— sulfat kislota;
— xlorid kislota;
— kuydirilgan kalsiy xlorid.
Kuydirilgan g„ovak loydan yasalgan idishlarda chigitning tukdorligini 
aniqlash usuli
3- yoki 4-sinfga mansub boigan laboratoriya tarozilari, ulaming 
tortishdagi eng katta cheklanishi 1 kg gacha, shkalasining oraliq darajasi 10 
mg gacha boiishi kerak;
146 

---

— sig„irai 500 sm
3
gacha bo„lgan kuydirilgan g„ovak loydan yasalgan 
idishlar;
— tabiiy va sun‟iy havo almashtirish bilan quritish shkafi;
— predmet shishasi;
— xlorid kislota.
Namuna 598 raqamli standart bo„yicha tanlanadi va namuna qismini 
ajratiladi.
OSX-1 chigit tuksizlagichda chigitning tukdorligini aniqlash usuli
Gaz yuvish uchun moijallangan sklyankalarga 25-30 sm
3
hajmli 
konsentrlangan sulfat kislota quyilishi va xlorkalsiyli tmbka xlorli kalsiy 
bilan toidirilishi lozim. Tuksizlagich kolbasiga bo'lish voronkasi orqali 30 
sm
3
konsentrlangan xlorid kislota quyiladi. Qizdirish natijasida kolbadagi 
xlorid kislotaning harorati 95±3°C, tuksizlagichning reaksion kamerasida 
harorat 5°C ga yetganda gaz yuvish sklyankasida bilqillayotgan pufaklar 
paydo bo„ladi. Pufak paydo bolgandan 10 daqiqadan keyin OSX-1 qurilma 
tahlil o„tkazishga tayyor.
Gaz yuvish sklyankasidagi xlorid kislota, uning hajmi taxminan ikki 
barobar oshgandan keyin doimo almashtiriladi.
Xlorkalsiyli tmbkadagi kalsiy xlor har 20-25 marta tahlildan keyin 
almashtiriladi.