Maijinal daromad koeffitsienti mahsulot sotishdan olingan tushumdagi

Maijinal daromad koeffitsienti mahsulot sotishdan olingan tushumdagi
maijinal daromadning ulushi yoki tovar bahosidagi maijinal daromadning o'rtacha ulushini ifodalaydi.
Rivojlangan mamlakatlar boshqaruv hisobi nazariyasi va amaliyotida CVP - tahlilini o'tkazishning bir qancha usullaridan foydalaniladi. Ular ustida olib borilgan ilmiy tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, zararsizlik nuqtasini aniqlash va unga ta 'sir etadigan omillarni hisoblash uchun ko'plab formulalar qo'llaniladi. Shu bilan birga, amaliyotning o'zi ham shunday har tomonlama qulay formulani qo'llashni talab etadiki, u CVP

• 
  tahlilini tashkil etuvchi barcha baholarning o'zaro aloqadorligini
  

ta 'minlash va ancha oddiy yo'l bilan h a r bir omilning ta'sirini aniqlashga imkon tug'dirishi lozim. Bunday m aqsadga erishish uchun quyidagi formuladan foydalanish maqsadga muvofiqdir:
X.+F
XH+F
Mf=- - = - - f
M„
В - X d
m
uz
bu erda,
Mf - m ahsulot hajmi;
Xd - doimiy xarajatlar summasi;
F - foyda summasi;
Mb - m arjinal daromadning m ahsulot birligiga to'g'ri keladigan summasi;
Bm - m ahsulot birligi bahosi;
Хцг- o'zgaruvchan xarajatlam ing mahsulot birligiga to'g'ri keladigan summasi.
Quyida 100000 so'mlik foydani olish uchun rejalashtiriladigan sotish hajmini aniqlaymiz.
Хл+F
5 0 0 0 0 0 + 1 00000 Mf= - *

• 
  = = 7500 kg
  

В - X 200 - 120
m
uz

1. 
   Bu erda mahsulotni zararsiz sotish hajmi quyidagi ni tashkil etadi: X,
   

5 0 0 0 0 0
M = * - = = 6250 kg
г
B - X 200 - 120

2. 
   B erilgan k o o rd in atla rd a g i k u tilay o tg a n foyda sum m asini aniqlaymiz:
   

F = M /B - X J - X d=7500(200 - 120) - 500000 = 100000 so'm

3. 
   Berilgan koordinatlardagi doimiy xarajat summasini aniqlaymiz: Xd= M /B - Xu2)-F = 7500(200 - 120) - 100000 = 500000 so'm
   
4. 
   Sotuvning rejalashtirilgan bahosini aniqlaymiz:
   

X,+F
5 0 0 0 0 0 + 1 0 0 0 0 0
M = X + — = 120 + = 200 so'm
Mf
7 5 0 0

5. 
   O'zgaruvchan xarajatlam ing m ahsulot birligiga to'g'ri keladigan summasini aniqlaymiz:
   

X,+F
5 0 0 0 0 0 + 1 0 0 0 0 0
X = b - — = 2 0 0 = 120 so m
Mf
75 0 0

6. 
   M arjinal darom adning m ah su lot birligiga to'g'ri keladigan summasini aniqlaymiz:
   

X.+F
5 0 0 0 0 0 + 1 0 0 0 0 0
M = = = 80 so'm
Mf
7 5 0 0
"Xarajat- ishlab chiqarish hajmi - foyda" tahlilining muhim sharti korxona xarajatlarini doimiy va o'zgaruvchanlarga bo'lish hisoblanadi. Doimiy xarajat ishlab chiqarish va sotuv hajmiga bog'liq bo'lmaydi, o'zgaruvchan xarajat esa - bu ikkita omilning o'zgarishiga mutanosib ravishda o'zgarib turadi. Shu bois, yuqorida keltirilgan formulalarga asosan zararsizlik nuqtasini aniqlash uchun mahsulotni zararsiz cotish koeffitsienti ko'rsatkichidan foydalanish m aqsadga muvofiq, deb hisoblaymiz.
U quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi: к,- J L . bu erda,
K2 - mahsulotni zararsiz sotish koeffitsienti;
Mz

• 
  mahsulotni zararsiz sotish hajmi;
  

Mf

• 
  mahsulotni foydali sotish hajmi.
  

Quyida mahsulotni zararsiz sotish koeffitsientini hisoblaymiz:
К _ j>250_ _ о eg 7 5 0 0
Bu koeffitsient yordamida mahsulot sotish hajmiga bogTiq zararsizlik ko'rsatkichini aniqlaymiz.
1.
M ahsulot sotish hajmini qiymat ko'rinishida aniqlaymiz.
1500000 х 0,83 = 1245000 so'm

2. 
   Mahsulotning zararsiz narxini belgilaymiz.
   

100 x 0,83 = 83 so'm

2. 
   M ahsulot birligiga to'g'ri keladigan o'zgaruvchan xarajatlarni aniqlaymiz.
   

60 x 0,83 = 49,8 so'm

2. 
   Mahsulot birligiga to'g'ri keladigan m aijinal daromad summasini aniqlaymiz.
   

40 x 0,83 = 33,2 so'm
SVR - tahlil tizimi hisob-kitoblami soddalashtiradi va ulaming mehnat talabliligini kam aytiradi, shuningdek, qabul qilinadigan boshqaruv qarorlari samaradorligini oshirishga imkon beradi.
SVR - tahlili amaliyotda goho zararsizlik nuqtasi tahlili deb ham yuritiladi.
Zararsizlik nuqtasi (rentabellik chegarasi) deganda, korxona ishlab chiqarishining shunday hajmi va tushum i tushuniladiki, bunda barcha x arajatlar qoplanishi va dastlabki foyda olinishi ta 'minlanadi, ya'ni, m ahsulot (ish, xizmat)ni sotishdan olinadigan tushum uning barcha xarajatlari yig'indisiga teng bo'ladi. Bu sotuvning shunday hajmiki, unda korxona foyda ham, zarar ham ko'rmaydi.
Mazkur nuqta "Xatarli”, "O'lik" yoki "Muvozanat" nuqtasi deyiladi. Iqtisodiy adabiyotlarda bu nuqtani ВЕР ("Break-even point") sifatida belgilanadi va u rentabellik nuqtasi yoki ostonasi deb ataladi.
Adabiyotlar;

1. 
   Karimov I.A. O'zbekiston - bozor munosabatlariga o'tishning o'ziga xos yo'li. T., «O'zbekiston», 1993.
   
2. 
   Karimov I.A. O'zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtarish yo'lida. T., "O'zbekiston", 1995.
   
3. 
   Karimov I.A, O'zbekistonning o'z istiqlol va taraqqiyot yo'li. T. «O'zbekiston», 1992.