Majmua tx kun 2022 (oxirgi)

qasddan buzilishlarga to‘sqinlik — oldindan kelishilgan me’yorlar 
chegarasida qasddan xato kiritilgan ma’lumotlarga nisbatan tizimning oldindan 
kelishilgan xolda o‘zini tutishi. 
Telekommunikatsiya tizimlari va tarmoqlarining xavfsizligi deganda, ular 
me’yoriy ishlash jarayoniga tasodifiy yoki oldindan mo‘ljallangan aralashishdan, 
hamda ularning tashkil etuvchilarini o‘g’irlashga, o‘zgartirishga yoki buzishga 
bo‘lgan intilishlardan himoya qilinganligi tushuniladi. 

Axborotga murojaat qilish deganda, axborot bilan tanishib chiqish, uni qayta 
ishlash, nusxalash, o‘zgartirish va yo‘qotish tushuniladi. 
Axborotga ruxsat etilgan murojaat qilish bu, murojaat qilish cheklanishlariga 
o‘rnatilgan qoidalarni buzmaydigan, axborotga murojaat qilish tushuniladi. 

Axborotga ruxsat etilmagan murojaat qilish bu, murojaat qilish 
cheklanishlariga o‘rnatilgan qoidalarning buzilishi bilan tavsiflanadi. 
21

---

Asosiy tushuncha va atamalar 

Berilganlarning maxfiyligi bu, berilganlarga taqdim etilgan va ularni himoya 
qilish talab etilgan darajani aniqlaydigan maqomdir.

Tizim sub’ekti tizimning tashkil etuvchisi bo‘lib, u ob’ektdan ob’ektga axborot 
oqishining yoki tizim holatini o‘zgartirishni sababchisi bo‘lishi mumkin. 

Tizim ob’ekti tizimning axborotni saqlaydigan, qabul qiladigan yoki 
uzatadigan sust tashkil etuvchisidir. 

Telekommunikatsiya tizimlariga xujum bu tizimning u yoki bu bog’liqligini 
qidirish va ishlatish ma’nosini bildiradigan, yomon niyatli odam tomonidan 
bajariladigan harakatdir. 
Xavfsiz yoki himoya qilingan tizim xavfsizlik xavflariga muvaffaqiyatli va 
samarali qarshi turadigan, zarur himoya qilish vositalariga ega bo‘lgan tizimdir.