Makroiqtisodiyot

1. Investitsiya loyihalarni tanlashda moliyaviy-iqtisodiy 
baholashning roli 
 
Har qanday turkumdagi loyihalarni baholashda lohixadan olinadan naf 
aniqlanadi.  Ular  pul  va  pul  bulmagan  manfatdorlik  bo„lishi  mumkin. 
Avvalo pul ko„rinishidagi manfatlarni hisoblash uslublarini ko„rib o„taylik. 
Buning uchun investitsiya loyihalariga murojat etamiz. 

---

~ 54 ~
 

 
Moliyalashtirish  manbalari  markazlashgan  va  markazlashmagan 
manbalarga  ham  bo„linadi.  Markazlashgan  manbalarga  byudjetdan 
moliyalashtirish,  davlatning  byudjetidan  tashqari  va  banklarning 
markazlashtirilgan  mablag„lari,  davlat  tomonidan  olingan  xorijiy 
investitsiyalar kiradi. 
Markazlashmagan  manbalar:  korxona  resusrlari,  tijorat  banklari 
kreditlari,  aholi  resurslari,  davlat  kafolati  bo„yicha  olingan  to„g„ridan 
to„g„ri xorijiy kriditlar va investitsiyalar hamda to„g„ridan- to„g„ri olingan 
xorijiy investitsiyalardir. 
Real aktivlarga mablag„ sarf qilishning maqbul variantlarini tanlash va 
asoslab  berish  jarayonida  investitsiya  loyihalarini  iqtisodiy  -  moliyaviy 
baholashning ahamiyati juda katta. Boshqa barcha jihatlari ijobiy bo„lgani 
holda  ham  quyidagi  shartlarni  ta‟minlamagan  loyiha  amalga  oshirish 
uchun qabul qilinmaydi: 
1.  tovarlarning  realizatsiya  qilinishidan  kelgan  daromadlar  sarf 
etilgan xarajatlarni qoplamasa; 
2.  loyihani  mablag„  bilan  ta‟minlaydigan  investor  o„rtacha  foyda 
meyoridan kam bo„lmagan rentabelikka erishmasa; 
3.  investor  uchun  ma‟qul  keladigan  davr  ichida  xarajatlar 
qoplanmasa. 
Investitsiyalar  aniq  maqsadli  loyihalarga,  ma‟lum  talablar  va 
shartlar  asosida,  tahliliy  xulosalar  asosida  beriladi.  Xulosalr  aniq 
ko‟rsatkichlarni  tahlil  qilish  asosida  beriladi.  Buning  uchun  loyihalarni 
samaradorligi,  undan  olinadigan  naflarni  xisoblashni  bilish  shart. 
Shuningdek  tahlil  qilish  metodologiyasini,  analitik  fikrlash,  qiyosiy  tahlil 
qilish  usullarini  bilish  zarurdir.  Investitsiya  loyihalari  tahlili  diskontlash 
nazariyasi bilan bevosita bog‟liq.