Мактабгача ёшдаги болаларнинг талим-тарбиясига куйиладиган давлат талаблари


Таълим-тарбия мазмунинг асосий йуналишлари учта булиб, улар куйдагилар


Download 123.5 Kb.
bet2/4
Sana23.04.2023
Hajmi123.5 Kb.
#1392151
1   2   3   4
Bog'liq
Ўзбекистон Республикасининг илк ва мактабгача ёшдаги болалар ривожланишига қўйиладиган давлат талабларининг мақсадлари

Таълим-тарбия мазмунинг асосий йуналишлари учта булиб, улар куйдагилар;
1. Болаларни болаларни жисмоний ривожлантириш. Болаларнинг мактабга тайёрлигини белгиловчи мухим курсаткишлардан бири уларнинг жисмоний жихатдан ривожланганлик даражасидир. Болалар уз ёшларига мос булган харакатли, шу жумладан миллий уйинлар номларини коидаларни билиши ва уларда фаол иштирок эта олиши, югуриш ва сакраш, ёшига мос халда белгиланган нормативларни бажариши, сафланиши, чаккон харакат килиш, чиниктириш машкларини бажариши кабиларга ургатиш мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний ривожланиши таъминловчи таълим-тарбия мазмунининг асосини ташкил этади.
г. Болаларнинг нутки ва тафаккурини ривожлантириш. Мактабгача ёшдаги болаларнинг нутки ва таффакурининг ривожлантириш учун бериладиган таълим-тарбия мазмуни узида куйидаги уч йуналишларни ривожланганлиги, суз бойлиги, илк математик тасаввурлар хамда табиатга оид билимлар.
Нутки ва таффакурнинг ривожланганлиги, суз бойлигига оид белгиланган талабларга эришиш болаларни атроф-мухит билан таништириб бориш, уларга эртак ва хикоялар айтиб яки укиб бериш, шеърларни ёд олдириш, таълимий уйинлар воситасида тафаккурни пешлаш каби фаолиятлар оркали амалга оширилади. Теварак-атрофдаги нарса ва хаётда юз берадиган ходисалар бола нутки ва тафаккури мазмунининг асосини ташкил килади. Бола атрофда содир булган ходисалар билан танишиш жараёнида зарур билимларни эгаллаш билан бир вактда, уларнинг номи, вазифаси, хусусиятларарини билдирувчи сузларни узлаштириб боради. Катталар, тарбиячилар ва тенгдошлари билан мулокатда шу сузлардан фойдаланиб уз фикрни ифодалайди.
Болаларнинг тафаккури ривожланишни таъминлашда уларнинг илк математик тасаввурларни узлуксиз устириб бориш мухим урин тутади. Мактабгача ёшдаги болалар учун математикага оид таълим-тарбия мазмунининг асосани теварак-атрофдаги нарса ёки буюмларни санаш, таккослаш, улшамлари жихитидан киёслаш, улар турган уринни курсатиш (пастда, баландда, чапда, унгда каби), турли геометрик шаклларни фарклаш, бир нефа шакллардан бошка бир шаклларни ясаш кабилар ташкил этади. Болаларнинг математик тасаввурларга асосан турли уйинлар оркали эришиш максадга мувофикдир.
Болаларга табиатга оид билимлар бериш илк ёшдан бошланади. Улар тугилганидан бошлаб теварак-атрофни кизикиб кузата бошлайдилар, улгая бошлаган сари узларни ураб турган нарсаларни, буюмларни, юз бераётган табиат ходисаларни билгилари келади. Бу борада ота-оналар ёки катталар табиат хакида тушинчалар бериб боришлари болаларнинг дунёкарашини устиришга хизмат килади. Мактабгача ёшдаги болалар учун табиатга оид билимлар мазмуниниг асосини уларни ураб турган табиат, яъни усимлик ва хайвонлар, буюмлар, турли хил ходисалар, фасллар, табиатни мухофаза килиш хакидаги илк тушунчаларни бериш ташкил этади.
к. Маънавий-маданий етуклик. Ватан туйгуси, ватанпарварлик хислари, миллий гурур, мустакиллик гояси хамда уз худуди, улкаси, халкига мехр ва садокатли болани ёшига мос равишда шакллантириш мактабгача таълимда маънавий-маданий ишларнинг асосини ташкил килади.
Мактабгача ёшдаги болаларнинг одоб-ахлокли булиши ва мехнатга мухаббат куйишига катта эътибор берилади. Болалар илк ёшдан бошлаб уйда, кучада, богчада, мехмонда узини тутиш коидалари, муомала маданияти, овкатланиш, кийиниш, ечиниш, саранжом-саришта юриш, одобли, мехнатсевар булиш, бошкалар мехнати кадрлаш каби одатларга ургатилади. Ана шу одатлар болани одоб-ахлокли, мехнатга лаёкатли килиб тарбиялаш мазмунининг асосини ташкил этади.
Болаларнинг маънавий жихатдан баркамол булишида нафосат тарбияси асосий урин тутади. Тасвирий санъат асарларидан завклана олиш, мусикани тинглаш ва ундан шодлана олиш кобилиятлари болаларда илк ёшдан ривожлантириб борилади. Нафосат тарбияси мазмунининг асосини чиройли расмларни хис этиш, улардан завклана олиш, асосий рангларни билиш ва фарклай олиш, рангли каламлардан фойдалана олиш, улар ёрдамида содда нарсаларни когозда тасвирлай олиш, пластилин ёки лойдан содда шаклдаги нарсаларни ясай олиш, мусикани тинглаб завклана олиш, айрим миллий чолгу асбобларини билиш, мусика охангига мос равишда раксга тушиш ва кушик айта олиш кабиларга ургатишни ташкил этади.
Болаларнинг мактабга тайёрлик даражасига куйиладиган минимал талабларни куриб чиксак жисмоний ривожланганлик даражаси мактаб ёшига етган болаларнинг жисмоний жихатдан ривожланганлик даражасига куйиладиган минимал талаблар:

  • Мустахил таризда жисмоний машклар бажара олиш:

  • Буйрукга (старт) асосланиб югуриш:

  • Хода устида утириб олдинга салжиш:

  • Нарвон ёрдамида тепага чикиш ва пастга тушуш:

  • 5 секунд давомида арконга осилиб туриш:

  • аргимчок учиш:

  • чекланган сатх ва чизик буйлаб юриш;

  • кия куйилган такта устидан юриб утиш;

  • бир оёкда "калдиргоч" булиб туриш;

  • оёк учлари билан буюларни кисиб кутариш, пастга тушириш ва бир жойдан бошка жойга кучириш;

  • жойида туриб 15-г0 марта сакраш;

  • у0 см узунликка сакраш;

  • к0 cм баландликдаги тусикдан сакраб утиш;

  • туктамасдан г-к минут давомида югуриш;

  • 100 м масофани тухтамасдан югуруб утиш;

  • 10 м масофани эмаклаб утиш;

  • сафда тугри туриш ва сафни бузмасдан юриш;

  • сафланиш ва кайта сафлана олиш;

  • мусика охангига мос холда хараат килиш;

  • коптокни иргитиш ва илиб олиш;

  • илон изи шаклида юриш;

  • туп-туп булиб ойлана буйлаб юриш;

  • чиниктириш, машкларни бажариш;

  • халк уйинлари-"Ким чакконУ", "Ок теракми кук терак","Аввалакам", "Куёним-куёним не булдиУ", "Читтигул", "Боглам-боглам", "Ким олади-ё шугина-ни-ёУ", Учди, чопди сакради", "Кушим боши", "Коч болам, куш келди", "Тортишмачок" каби харакатли уйинларда иштирок эта олишдан иборат.

Нутк ва тафаккурнинг ривожланганлик даражаси мактаб ёшига етган болаларнинг нутк ва тафаккурнинг ривожланганлик даражасига куйиладиган минимал талаблар:

Download 123.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling