Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga oid kitoblarning xususiyatlari

---

Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga oid 
kitoblarning xususiyatlari. 
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga oid kitoblarning 
xususiyatlari. Bola yetti yoshga to`lguniga qadar 
atrofdagiyangiliklarni tez ilg`aydigan bo`lib o`sa baradi. Bu 
jarayonni bolaning kelajakka tayyorlanishi tarzida tushunish 
kamlik qiladi, albatta. Negaki, inson shaxsiyatidagi barcha ijobiy 
va salbiy xususiyatlar xuddi shu davrda shakllana boshlaydi, 
xarakteriga singa baradi. 
«Axir men hozir nimalarda yashayotganimni o`shanda kashf 
qilmaganmidim?,-deya xotirlagandi Lev Tolstoy yetmish yillik 
umriga sarhisob qila turib.-Shuncha ko`p, shuncha tez kashf 
etgan narsalarimning yuzdan birini ham, qolgan butun umrim 
davomida kashf eta oldimmi? Aslo! Besh yashar boladan 
mengacha-faqat bir qadam, yangi tug`ilgan chaqaloqdan besh 
yashar bolagacha-dahshatli masofa!» Chindan-da, chaqaloq besh 
yoshga to`lguniga qadar til chiqaradi, ongi kurtak yoza boshlaydi, 
tuyg`ulari shakllanish jarayoniga kiradi, oyoq chiqarib mustaqil 
yura boshlaydi-keyingi butun umri davomida, asosan, shu 
jarayonlar takomillashadi. Shuning uchun bolalarni juda 
kichkinaliklaridanoq, so`z san`ati sehrida tarbiyalash beqiyos 
ijtimoiy-estetik qimmatga molik. 
Bu xalqning asriy tajribasida sinalgan haqiqatdir. Xalq 
ijodiyotidagi erkalash motivlariga limmo-lim aytim-olqishlar, 
allalar, erkalamalar, ovutmachoqlar, qiziqmachoqlar, 
qaytarmachoqlar, ermaklar asrlar davomida ana shunday vazifani 
ado etib kelayotgani barchaga ayon. Ularda xalqimizning 
bolalarparvarlik mehri tovlanib turadi, murg`akkina jonlarni so`z 
ohanglarida ardoqlash an`analari yorqin namoyon bo`lgan. 
Maktabgacha yoshdagi bolalar hali kitob o`qiy olmaydi, ular 
uchun olam noma`lumlik sirlarini bilishga, o`zlashtirishga intilish, 
qiziqish kuchli bo`ladi. Yozuvchining vazifasi uning xuddi shu 
intilishini hisobga olib, qiziqishini alangalatishga qaratilgan holda 
ish tutishdan iborat. Bunda u maktabgacha yoshdagi kichkintoy 
tabiatiga xos taqlidchilik xususiyatini ko`zda tutib, hayotdagi 

---

xarakterli voqea va hodisalarni uning tasavvuriga mos badiiy 
obrazlarda ifodalovchi asarlar yaratmog`i lozim. 
Ma`lumki, maktabgacha yoshdagi kichkintoylar tevarak-atrofidagi 
har bir narsaga taqlid qilishdan charchashmaydi. Ular taqlidchilik 
vositasida hayotni o`zlashtiradilar. Shu boisdan ularga atalgan 
asarlarning personajlari-hayvonlar, qushlar, hasharotlar, 
o`simliklar va boshqa narsalar bo`lishsa-da, odamlarga taqlidiy 
sifatlarga ega: Odamlarday gapirishadi, fikr yuritishadi. Shu 
taqlidda ularning har biri o`z xislatlari xususidagi oddiy 
ma`lumotlar bilan kichkintoylarning intellektual dunyosiga 
aylanadi, ularda hayotga qarashning o`ziga xos kurtaklari 
vazifasini o`tashga kirishadi. 
Bunday intilish zamirida kichkintoy nutqida o`zgacha 
emotsionallashuv jarayoni sezila boshlanadi. Bolalardagi bunday 
insoniy sezgirlikdan hayratlangan L.Tolstoy ayrim noshud 
yozuvchilarning tildagi no`noqliklariga ta`na qilib: «Bola so`z 
yasash qonunlarini sizdan ko`ra yaxshiroq anglaydi, chunki hech 
kim uningchalik tezlik bilan yangi so`z yasay olmaydi,» –degan 
edi. Bolalar tilini uzoq kuzatgan K.Chukovskiy ham bu fikrni 
tasdiqlaydi: «Ikki yoshidan boshlab har qanday bola qisqa 
muddat ichida «daho tilchi» darajasiga ko`tariladi,» – deya 
e`tirof etgan edi. 
Bolalar uchun asar yozganda ana shu fazilatlarini inobatga olib, 
ularga atroflarini o`rab olgan hayotni anglab olishlariga, 
hayotsevarlik tuyg`ularini shakllantirishga, narsalar haqida o`z 
tushunchalarining qaror topishiga, shularni imkoniyatlari 
ko`taradigan darajaga xizmat qiladigan so`z zaxiralarini muttasil 
boyitishga ko`maklashish maqsadi ko`zlanmog`i shart. 
Shundagina asarni o`z vazifasini muvaffaqiyatli bajargan deb 
hisoblash mumkin. 
 

---

Buxoro davlat 
pedagogika instituti 
2 BT - 22 S guruh 
talabasi 
Sevinqulova 
Mohirabonuning 
Maktabgacha tarbiya 
yoshidagi bolalarga oid 
kitoblarning xususiyatlari
 
fanidan tayyorlagan 
taqdimoti. 
E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT