Ma’lumotlar bazasi sh. Shahboz reja

MA’LUMOTLAR BAZASI

SH. SHAHBOZ

REJA:

I. Kirish - SQL serverlarining ta'rifi - Ma'lumotlar bazasini boshqarishda SQL serverdan foydalanishning umumiy ko'rinishi

II. Ma'lumotlar bazasini boshqarish tamoyillari va eng yaxshi amaliyotlar - Ma'lumotlar bazalarini yaratish va ularga kirish - Ma'lumotlarning aniqligi va izchilligini ta'minlash - Ma'lumotlar bazasi ishlashini optimallashtirish - Ma'lumotlar bazasiga kirish jurnallari va server jurnallarini ko'rib chiqish - Ma'lumotlar bazasini zahiralash va tiklashni amalga oshirish

III. SQL Server asboblari va usullari - so'rovlarni aniqlash va optimallashtirish - samaradorlik ko'rsatkichlarini tahlil qilish - ma'lumotlar bazasidan foydalanish monitoringi - SQL serveriga kirishni ta'minlash

IV. Xulosa - Asosiy xulosalarni ko'rib chiqish - Yakuniy fikrlar, bu yordam beradi deb umid qilaman

SQL nima?

• SQL nima?

SQL (Structure Query Language) - strukturalashgan so'rov tili bo'lib, relyatsion ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarni saqlash va qayta ishlash uchun mo'ljallangan dasturlash tili hisoblanadi. Relyatsion ma'lumotlar bazasi ma'lumotlarni jadval ko'rinishida saqlaydi, jadvalning ustun va qatorlari ma'lumotlarning turlarini va qiymatlari orasidagi aloqalarni ifodalaydi. SQL ifodalari orqali siz ma'lumotlarni saqlashingiz, qayta ishlashingiz, o'chirishingiz, qidirishingiz va filtrlab olishingiz mumkin. Shuningdek SQL ma'lumotlar bazasini tez va sifatli ishlashini ta'minlay oladi.

SQL nima uchun muhim?

SQL nima uchun muhim?

SQL barcha turdagi dasturlarda eng ko'p ishlatiladigan mashhur so'rovlar tili hisoblanadi. Ma'lumot tahlilchilari va dasturchilar SQL-ni o'rganadilar va undan foydalanishadi, chunki u turli dasturlash tillari bilan yaxshi mos keladi. Masalan, Java dasturchilari yuqori samarali ma'lumotlar tahlili uchun Oracle yoki MS SQL serveri kabi SQL ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlaridan foydalanishadi. Shuningdek, SQL o'z kalit so'zlari sifatida ingliz tilidagi so'zlardan foydalanadi, shuning uchun uni o'rganish bir muncha oson hisoblanadi.

Tarixi

SQL 1970-yillarda IBM tomonidan relyatsion ma'lumotlar modeli asosida yaratilgan va u dastlab SEQUEL (Structured English Query Language) deb nomlangan. Oracle kompaniyasi (avvalgi Relational Software) birinchi bo'lib o'zining relyatsion ma'lumotlar bazasi tizimini sotuvga chiqardi.

Relyatsion ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari

Relyatsion ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (RDBMS) – relyatsion ma’lumotlarni saqlash uchun mo’ljallangan dastur bo’lib, asosan SQL so’rovlari asosida ishlaydi. Bugungi kunda eng keng tarqalgan relyatsion ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari bular, MySQL, Oracle, PostgreSQL, MS SQL, IBM DB2.

Ma'lumotlar bazasi elementlari

Ma’lumotlar bazasi bir yoki bir nechta jadvallardan iborat bo’ladi. Jadval – bu ma’lumotni qator va ustunlar yordamida saqlaydigan bog’langan ma’lumotlar to’plami. Qator – bu jadvaldagi har bir ma’lumot. Ustun – bu jadvaldagi qatorlar haqida ma’lumot beruvchi xususiyat. Har bir jadval takrorlanmas nomga ega va biror haqiqiy obyektni anglatadi. Masalan: joy, shaxs, hayvon va hokazo. Quyida jadvalga namuna keltirilgan:

Xaridorlar jadvali:

Yuqoridagi jadval 4 ta ustundan (XaridorId, XaridorIsmi, XaridorManzili, XaridorTelefoni) va 3 ta qator (xaridor)dan iborat.
Ko’p ishlatiladigan SQL kalit so’zlari quyidagilar:

• SELECT – ma’lumot bazasidan ma’lumot olish
• UPDATE – ma’lumot bazasidagi ma’lumotni yangilash, tahrirlash
• DELETE - ma’lumot bazasidagi ma’lumotni o’chirish
• INSERT INTO – ma’lumotlar bazasiga ma’lumot qo’shish
• CREATE DATABASE – ma’lumotlar bazasi yaratish
• ALTER DATABASE - ma’lumot bazasini o’zgartirish
• CREATE TABLE – jadval qo’shish
• ALTER TABLE – jadvalni o’zgartirish
• DROP TABLE – jadvalni o’chirish
• CREATE INDEX – indeks yaratish
• DROP INDEX – indeksni o’chirish

JADVAL

Ma’lumotlar bazasi bu — tartiblangan ma’lumotlarni saqlovchi va qayta ishlovchi axborot modeli hisoblanadi. Soddaroq qilib aytganda, bir hil turdagi axborotlarni o‘zida saqlovchi va berilgan so‘rovlar orqali ularni taqdim etuvchi model. Misol uchun, kitoblar javoni, bu ma’lumotlar bazasi hisoblanadi, ya’ni bir hil turdagi (kitoblarni) ob’yektlarni o‘zida saqlaydi, yoki bo‘lmasa telefon raqamlar yozilgan kitobcha, bu yerda ism, telefon raqam kabi bir hil tipdagi ma’lumotlar saqlanadi, bu ham ma’lumotlar bazasi. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi — bu ma’lumotlar bazasini hosil qiluvchi, ma’lumotlarni qayta ishlovchi va qidiruvchi tizim hisoblanadi. Qisqa qilib aytganda, MBBT barcha jarayonlarni amalga oshiradi. Ma’lumotlar bazasi faqat ma’lumotlarni saqlaydi, qolgan barcha ishlarni MBBT bajaradi.

Walt Disney

Сводка

MBBT asosiy xususiyatlari — bu nafaqat ma’lumotlarni kiritish va saqlashda 

ishlatiladigan protseduralar tarkibi bo‘lmasdan, ularning strukturasini ham tasvirlaydi. 

Ma’lumotlarni o‘zida saqlab va MBBT ostida boshqariladigan fayl oldin ma’lumotlar 

banki, keyinchalik esa “Ma’lumotlar bazasi” deb yuritila boshlandi.

Ma’lumotlarni boshqarish tizimi quyidagi xossalarga ega:

• fayllar to‘plami mantiqiy kelishuvini quvvatlaydi; 

• ma’lumotlar ustida ish yuritish tili bilan ta’minlaydi; 

• har xil to‘xtalishlardan keyin ma’lumotlarni qayta tiklaydi; 

• bir necha foydalanuvchilarning parallel ishlashini ta’minlaydi.

RAHMAT