Ma’lumotlar modellari Infologik Datalogik Fizik Mohiyat-aloqa Iyerarxik Relyatsion Tarmoq


Download 20.62 Kb.
Pdf ko'rish
Sana02.12.2023
Hajmi20.62 Kb.
#1779727
Bog'liq
3-amaliy mashg’ulot.



Ma’lumotlar modellari 
Infologik 
Datalogik 
Fizik 
Mohiyat-aloqa 
Iyerarxik 
Relyatsion 
Tarmoq 
3-amaliy mashg’ulot. Ma’lumotlar bazasi modеllari. Infologik modеl. 
ER-model 
 
Axborot tizimlarini tarkibiy ma'lumotlar bazalari bilan loyihalashda 1-rasmda 
ko'rsatilgan modellarning tasnifidan foydalanish qulaydir. Barcha ma'lumotlar 
modellari dizaynning uch bosqichida ishlatiladigan uch turga bo'lingan. Birinchi 
bosqichda fan sohasi o'rganiladi, axborot tizimi ishlab chiqilayotgan muammolarni 
hal qilishda unda axborot tizimida aks ettirish kerak bo'lgan obyektlar va jarayonlar 
aniqlanadi. Ushbu bosqichda ishlatiladigan model mavzu sohasidagi semantik 
munosabatlarni vizual ravishda namoyish etishga xizmat qiladi. Ushbu bosqichda 
ma'lumotlar tuzilishini qat'iy rasmiylashtirish talab qilinmaydi. Bunday modellarga 
infologik modellar deyiladi. Hozirgi vaqtda eng keng tarqalgan infologik model bu 
mohiyat-aloqa modelidir. 
1-rasm. Ma’lumotlar modeli 
 
Infologik model. Muayyan tashkilot (korxona, bank, universitet, kutubxona va 
boshqalar) muammolarini hal qilish uchun axborot tizimi (AT) yaratiladi. AT 
yaratish va ishlatish uchun uning tavsifi talab qilinadi. ATning to'liq, keng qamrovli 
tavsifi nafaqat ATning o'zi, balki atrof-muhitni ham o'z ichiga olishi kerak, ya'ni 
predmet sohasining tavsifi bo'lishi kerak. 
Umumiy mavzuni batafsil tavsifi umuman erkin shaklda berilishi mumkin. 
UML (Unified Modeling Language) mo'ljallangan tizimning mavhum modelini 


grafik tasvirlash uchun ishlatiladi. Biz bu tilni haddan tashqari mavhumligi va 
murakkabligi tufayli o'rganmaymiz. 
Agar ATning asosiy qismi bo'lmasa, unda saqlanadigan ma'lumotlar kerak. 
ATni ishlab chiqishda ma'lumotlar sodda model ko'rinishida taqdim etilishi kerak, 
unda ma'lumotlar mazmuni, ularning o'zaro bog'liqligi aks etadi va ma'lum bir 
ma'lumotlar bazasiga bog'lanmaslik kerak. Bunday modellarga infologik modellar 
deyiladi. 
Infologik modelni faqat ma'lumotlarning intuitiv ko'rinishi yordamida qurish 
mumkin. 
 
2-rasm. Dars jadvalini tuzishning infologik modeli 
 
 
ER modeli. ER-model - bu diagramma bo'lib, uning tarkibiy elementlari 
quyidagilardan iborat: 
Mohiyat - bu ma'lumotlar bazasida saqlanishi kerak bo'lgan haqiqiy yoki 
xayoliy ob'ekt. ER-modelning diagrammasida mantiqiy obyekt nomi ko'rsatilgan 
to'rtburchaklar shaklida tasvirlangan. 
Aloqa - bu ikki (ko'pincha) subyektlar yoki bir xil obyekt (grafik munosabatlar) 
o'rtasidagi diagrammada grafik ravishda ko'rsatilgan birlashma. Aloqa romb bilan 
O’qituvchi 
Yuklama 
Auditoriya 
Hafta kuni 
Kafedra 
Guruh 
Fakultet 
Talaba 
Mashg’ulot soati 
K darajali aloqa 

∞ 
∞ 


∞ 


ifodalanadi, uning ikki uchi ajratilgan, har bir obyekt uchun bittadan. Ushbu 
ulanishning har ikki tomoni uchun quyidagilar o'rnatiladi: 
Aloqa darajasi - bu mohiyatning nechta nusxasiga bog'liq 
Majburiy aloqa - ushbu mohiyat ushbu mohiyatda ishtirok etishi kerakmi. 
Bunga misol: 
Aytaylik, mijozlar va ularning buyurtmalari to'g'risida ma'lumotni saqlash 
kerak. Diagramma tuzaylik: 
1-rasm. 
Kutubxona infologik modeli 

Infologik modelga oid misollar 
MIJOZ 
BUYURTMA 
qiladi 


 
 
 
ER-modelga misol 


 
Infologik va ER-modellar modellar tayyorlash uchun dasturiy vositalar 
 
 
 
 
 
 
 

Download 20.62 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling