Manbashunoslik

7.3.1 1 . «Tarixi Amir Haydar»
“Tarixi A m ir H aydar” X V III asrning ikkinchi yarmi va XIX asrning 
birinchi yarm ida o 'tg a n buxorolik M ulla Ibodulla va M ulla M uham m ad 
S harif asaridir. K itobning n o m a ’lum m uharrir to m o n id an qisqartirilgan 
nusxasi yetib kelgan bo'lib, qo'lyozm a O 'zR FA Sharqshunoslik institutida 
1836 raqam i ostida saqlanm oqda.
“Tarixi A m ir H aydar” kichik hajm dagi asar, jam i 96 varaqdan iborat, 
m u h im ta rix iy m a n b a la r a s o s id a y o z ilg a n , B u x o ro x o n lig in in g
Ashtarxoniylar, shuningdek, asosan, M ang'itlar sulolasidan bo'lgan am ir 
H aydar hukm ronligi (1800— 1826-yy.) davridagi ijtim oiy-siyosiy tarixini 
o 'z ichiga oladi.
Asar 81 bob, yoki dostondan iborat. 1—2-boblari Buxoro shahri tarixiga 
bag'ishlangan, 3 -6 -b o b la rd a Ashtarxoniylar tarixi qisqacha bayon etilgan,
7—81-boblarida esa Buxoro amirligi am irzoda H aydarning tug'ilishidan 
to uning 1826-yil 6-oktabridagi vafotigacha bo'lg an tarixi hikoya qilinadi.
Kitob 50-yillarda A.A .Sem enov to m o n id an rus tiliga tarjim a qilingan, 
lekin nim a sa b a b d a n d ir q o 'ly o z m a n a s h r etilm a y q olgan. T arjim a 
qo'lyozm asi O 'z R FA Shi kutubxonasida saqlanm oqda.
7.3.12. «Fathnomayi sultoniy»
“ Fathnom ayi sultoniy” ( “ Sulton fathnom asi”) asari muallifi M ir Olim
240

---

Buxoriy bo'lib, kitobini A m ir Nasrulloh davri (1826/27—1869/79)da G ‘uzor 
hokim i bo'lg an M uh am m ad O lim bekning xizm atida bo 'lgan paytida va 
uning topshirig‘i bilan yozgan.
“ F athnom ayi su lto n iy ” am ir Shohm urod (1785/8 6—1800) davridan 
to N asrulloh hukm ronligining dastlabki yillarigacha Buxoro am irligida 
bo'lib o ‘tgan voqealam i o ‘z ichiga oladi, lekin S hohm urod va am ir H aydar 
davrlari qisqacha ( 0 ‘zR FA S hi qo'lyozm asi, inv. № 1838, w .7 b —55b), 
N asrulloh davri esa batafsil yoritilgan.
M azk u r q o 'ly o zm a asarning birinchi jildi b o 'lib , ikkinchisi bizga 
m a’lum b o 'lm agan sabablarga k o 'ra yozilm ay qolgan.
“ F athnom ayi sultoniy” ning birinchi qismi m arh um O .D .C hexovich 
tarafid an rus tiliga tarjim a qilingan. T arjim a q o 'ly o zm asi O 'z R FA 
Sharqshunoslik instituti kutubxonasida saqlanm oqda.