Manbashunoslik

10.2.8. V.A. Daudov va Muhammad Yusuf elchiligi to ‘g ‘risida
manbalar
Vasiliy Aleksandrovich D audov asli fors (eronlik) b o ‘lib, 1653-yili 
Q ozonda xristianlikni qabul qilgan, Rossiya davlatining xizm atiga kirgan 
ham stolnik va voyevoda lavozim ida xizmat q ilg an 1. M uham m ad Y usuf 
esa asli m usulm on (tatar). U ham ruslarning xizm atida bo'lgan.
1 А в то б и о гр а ф и я В .А .Д а у д о в а /Р у с с к и й ар хи в, год 2 7 , 1889. К н .2. С .5—20.
101

---

A w alo shuni alohida aytib o'tish kerakki, har ikkala elchi—V.A.Daudov 
va M .Y u.Qosim ov Buxorogacha birga borishgan b o ‘lsalar-da, elchilar 
m ahkam asidan alohida-alohida topshiriq olganga o ‘xshaydilar, chunki 
V .A.D audov va M .Y u.Qosim ovga berilgan yo‘riqno m a (nakaz) bizgacha 
yetib kelm agan. U 1800-yilgacha Rossiya tashqi ishlar m ahkam asining 
arxivida saqlanar edi. 1806-yili o ‘tkazilgan tekshirish paytida u turgan 
joyidan topilm agan. Shu sababdan V.A.Daudov va M .Yu.Qosimov qanday 
vazifalarni ado etganliklarini aniq bilm aym iz. Buni V .A .D audovning 
elchilik m ahkam asidan olgan y o ‘riqnom asi (nakaz)dan taxm in an bilib 
olish m um kin. U lar quyidagilar:
1. Buxoro va Xiva xonliklarining Moskva hukum ati bilan diplom atik 
aloqalarini rivojlantirishga xohishi bo rm i-y o ‘qm i, shuni aniqlash;
2. Xonliklarda yashab turgan rus asirlarini ozod qilish;
3. Ikki davlat, Rossiya, Xiva va Buxoro xonliklari o'rtasidagi savdo va 
elchilik karvonlarining xavfsizligini ta ’m inlash uchun Kaspiy dengizining 
kun chiqish tarafid a, dengiz sohilidagi S aratosh tep aligida k em alar 
to'xtaydigan bandargoh qurishga Xiva xonining roziligini olish;
4. Am udaryoning boshi va o'zan i, daryo sohilida istiqom at qilib tuigan 
xalqlar, ularning m ashg'uloti va turm ush tarzi haqida m a’lum ot to'p lash ;
5. B u x o ro d a n H in d is to n g a olib b o ra d ig a n y o 'lla r , H in d is to n
hukum atining Rossiya bilan savdo va diplom atik aloqalarini o'rnatishg a 
xohishi b o r-y o ‘qligini M .Y u.Qosim ovga berilgan topshiriqda aniqlash.
Elchilik Buxoro va Xivada, yo'lga ketgan vaqtni q o ‘shib olganda, 
Buxoroda 1675-yilning 15-m ayidan -1676 -yil 2-oktabrigacha bo'lgan.
M .Y u.Q osim ov elchiligiga kelsak, unga B uxorodan H indistonga olib 
boradigan yo 'llar va H indiston podshosi Avrangzeb (1658—1707)ning 
Rossiya bilan diplom atik aloqalarni o 'rn atish g a mayli b o rm i-y o 'q m i 
ekanligini aniqlab kelish topshirilgan edi. Shuning uchun ham , u Buxoroga 
kelganidan k o 'p vaqt o 'tm ay , H indistonga jo 'n a b ketdi. M .Y u.Q osim ov 
faqat Kobulgacha bordi. «Shoh (Avrangzeb) ulug' podshoh bilan d o 'sto na 
aloqalar o 'rnatishni istamagani» uchun orqaga qaytishga m ajbur bo'ld i 
va 1677-yili Moskvaga qaytib keldi.