Manbashunoslik
.3.6. «Tarixi Muqimxoniy»
Download 6.7 Mb. Pdf ko'rish
|
Manbashunoslik. Madraimov A
7 .3.6. «Tarixi Muqimxoniy»
“Tarixi M uqim xoniy” nomli tarixiy asar muallifi XVII asrda o 'tg an yirik olim M uham m ad Y usuf Munshiydir. Asarida keltirilgan m a’lumotlarga qaraganda, asli balxlik bo'lgan va Subxonqulixon (1651—1680-yillari Balx, 1680— 1702-yillari Buxoro xoni) ham da M uham m ad M uqim xon (1697— 1707-yillari Balx xoni) saroyida m unshiy bo'lib xizmat qilgan. M uham m ad Y usuf M unshiy M uham m ad M uqim xonga bag'ishlangan 1 R a is — X V II—X IX a s rla rd a m u s u lm o n la r to m o n id a n s h a ria i k o 'r s a tm a la r in in g q a n d a y b a ja rilis h in i n a z o r a t q ilib tu ru v c h i m a n s a b d o r. X —XV! a s rla rd a m u h ta s ib d e b a ta lg a n . 234 “ Tarixi M uqim xoniy” nom Ii asarini yozgan. M azkur asar 1697—1704- yillar orasida yozilgan b o 'lib , Balx va qism an B uxoro xonligining X VII asrdagi ijtim oiy-siyosiy tarixini bayon etadi. M uham m ad Y u su f M unshiy a g a r “j a h o n h o d is a la r in in g k u c h li s h a m o li u n in g ( M u h a m m a d M uqim xonning) hayot o 'tin i o ‘chirm asa, yo'qsizlik dengizining to 'lq in lari o 'y n o q i otini o 'z girdobiga to rtib ketm asa” , ushbu asarining ikkinchi q is m in i h a m y o z is h n iy a tid a e k a n lig in i a y ta d i. L e k in , “ T a rix i M uqim xoniy” ning ikkinchi kitobi yozilm ay qolgan. F ikrim izcha, bunga q an d ay d ir kutilm agan hodisa, balki m uallifning biron falokatga uch rab qolganligi sabab bo'lgan. “Tarixi M uqim xoniy” m uqaddim a va uch bobdan iborat. M u q a d d im a d a tu rk iy x a lq la rn in g afso n a v iy o n a s i A la n q u v a , C h i n g iz x o n n in g o t a - b o b o l a r i , m o 'g 'u l q o 's h i n l a r i t o m o n i d a n M o varounnah r, Balx va B adaxshonning bosib olinishi tarixi qisqacha bayon etilgan. A sarning b irinchi bobi S h ay b o n iy lar d avrida M o v a ro u n n a h m in g um um iy ahvolidan hikoya qiladi. “ Tarixi M u q im x o n iy ” n in g yangi va m u h im qism i u n in g I I —III boblaridir. Ikkinchi b obda Balx va qism an B uxoro xonligining XVII asrdagi ijtimoiy-siyosiy ahvoli, shuningdek, Buxoro va Balx xonliklarining H indiston, Eron, Turkiya va K oshg'ar bilan bo'lgan siyosiy m unosabatlari, uchinchi bobda esa 1702—1704-yillar voqealari, xususan B uxoro bilan Balx o 'rta sid a boshlangan qurolli kurash o 'rin olgan. Asarda xonlar va katta y er egalari to 'g 'risid a , m eh n atk ash lar o g 'ir ahvoli to 'g 'risid a ayrim qim m atli m a ’lum o tlar uchraydi. “Tarixi M uqim xoniy” asarining q o 'ly o zm a nusxalari k o ‘p va S an k t- P e t e r b u r g , T o s h k e n t , s h u n i n g d e k , x o r ijiy m a m l a k a t l a r n i n g kutubxonalarida saqlanm oqda. A sar to 'la o'zbekchaga 1861 -yili taijim a qilingan, u ndan ayrim p arch alar fransuz va rus tillarida e ’lon qilingan. 1956-yili to 'liq ruscha taijim asi A .A .Sem enov to m o n id an ch o p etilgan. Download 6.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling